Bắn vào cảnh sát trưởng
Những người nhập cư đã bắt đầu vạch ranh giới, cày ruộng, xây nhà, chuyển nhượng đất, và thiết lập tín dụng từ rất lâu trước khi chính phủ ban cho họ quyền làm như vậy. Tuy vậy, bất chấp việc làm ăn táo bạo, dũng cảm của họ, nhiều nhà chức trách vẫn tin chắc rằng những người Mỹ mới này đã trắng trợn vi phạm luật và phải bị truy tố. Nhưng điều này không dễ làm. Thậm chí khi George Washington, người cha của Hoa Kỳ, cố gắng đuổi những người đã chiếm đất trang trại của ông ở Virginia, luật sư của ông đã cảnh báo rằng “nếu ông thắng vụ kiện chống lại những người định cư trên đất của ông, thì chắc họ sẽ đốt nhà cửa và hàng rào của ông”.
Quan hệ giữa các bang khác và những người chiếm đất địa phương cũng bắt đầu nóng lên. Thậm chí trước Cách mạng, những người định cư từ Massachusetts đã bắt đầu định cư ở Maine, vùng đất mà Massachusetts đòi ngay từ năm 1691. Lúc đầu, các nhà chính trị Massachusetts buộc phải chấp nhận sự gia tăng những người chiếm đất ở vùng Maine xa xôi. Tuy nhiên, sau Cách mạng, với ngân khố trống rỗng và đồng tiền mất giá, các nhà chính trị Massachusetts ngó tới vùng đất mênh mông của Maine như một nguồn thu nhập mới chủ yếu. Đột nhiên, khi ấy những người chiếm đất ở Maine là trở ngại cho việc bán các lô đất lớn. Năm 1786, thống đốc ra một tuyên bố cấm chiếm đất ở Maine.
Để làm yên lòng những người mua tiềm năng, Massachusetts đã chỉ định một ủy ban để khảo sát và đòi “những kẻ chiếm đất” bất hợp pháp trả tiền. Tuy vậy, hầu hết những người chiếm đất đã hoàn toàn từ chối di dời hoặc trả tiền đất. Thay cho việc thỏa hiệp với những người chiếm đất, bang đã điều các cảnh sát trưởng đến để thực thi các thủ tục trục xuất hợp pháp, châm ngòi thùng thuốc nổ để dẫn đến cái mà một sử gia đã mô tả như “cái gì đó giống một chiến tranh công khai”.
“Nét nổi bật nhất trong tính cách [của những người chiếm đất] là hung tợn và căm thù không nguôi đối với luật”, một luật sư ở Maine đã nhận xét năm 1800. “Cảnh sát trưởng của quận và các sĩ quan được chọn của ông, chịu số phận làm vật hy sinh và nhân danh thi hành [trát trục xuất] đáng nguyền rủa, chẳng làm những người chiếm đất kinh hãi. Họ tuyên bố rằng cơc ấu pháp luật phải bị đánh đổ, rằng các luật sư phải bị trốc tận rễ và văn phòng của họ phải bị lật nhào thành bụi”. Và khi một cảnh sát trưởng bị giết trong khi cố gắng trục xuất một người chiếm đất, ban hội thẩm đã từ chối kết án người được cho là kẻ giết người. Một phần do những hệ quả chính trị của sự thù địch giữa những người chiếm đất ở Maine, Massachusetts đã ưng thuận tư cách bang của Maine vào năm 1820.
Các thuộc địa khác cũng đã cố hết sức mình để ngăn chặn hành động chiếm đất công và đất tư. Ở Pennsylvania, những người định cư Scots-Irish bắt đầu đi sang các vùng đất của người Indian ngay từ năm 1730, và những người thổ dân Mỹ đã chống lại. Các nhà chức trách thuộc địa đã cảnh cáo đi cảnh cáo lại những người định cư “về sự ăn cắp đất của những người Indian, và bằng cách chỉ thị đốt phá các chòi, lều gỗ của họ”. Thực vậy, từ 1763 đến 1768 Quốc hội Pennsylvania đã cố gắng ngăn cản chiếm đất với hình phạt “nỗi đau của cái chết”, trong khi Thống đốc William Penn ra lệnh cho quân đội đuổi những người định cư bất hợp pháp. Bất chấp các biện pháp này, số lượng những người định cư đã tăng gấp đôi. Đáp lại, theo một sử gia thời bấy giờ, “ngài thống đốc tức điên sau đó đã tuyên bố rằng những người định cư trên đất Indian sẽ bị xử tử. Nhưng chẳng thể tìm thấy thẩm phán nào cho những tù nhân như vậy, hoặc các hội thẩm đoàn tuân lệnh và các nhà giam chắc chắn.
Sự đột phá pháp lý: Quyền ưu tiên mua trước
Trong một nước mà mỗi người định cư hoặc là một người nhập cư hay liên quan đến một người nhập cư, thì những người chiếm đất nhất thiết phải có những người ủng hộ trong số các nhà chức trách thuộc địa, những người hiểu rằng áp dụng thông luật Anh cho nhiều người định cư mới là khó đến thế nào. Theo luật Anh, thậm chí nếu một người nào đó chiếm đất của người khác một cách nhầm lẫn và tiến hành cải thiện, thì người đó không thể bù lại được giá trị của những cái mà anh ta đã làm. Tuy vậy, ở các thuộc địa do thiếu chính phủ hữu hiệu, hồ sơ và đo đạc tin cậy, nên các nhà chức trách đã phải chấp nhận hững chi phí cải tạo được tiến hành trên đất, thuế đã nộp, và những dàn xếp cục bộ giữa những người hàng xóm cũng là những nguồn có thể chấp nhận được cho quyền sở hữu. Ngay năm 1642, thuộc địa Virginia đã cho phép người chiếm nhầm đất được hưởng đền bù giá trị cho các chi phí cải tạo từ người chủ thực sự. Hiến chương của Virginia lưu ý rằng “nếu bất kể một người hoặc những người nào đã định cư trên bất kể đồn điền hay đất đã thuộc về người khác một cách hợp lệ”, một “sự đền bù có giá trị [phải] được cho phép bởi phán xử của 12 người”. Hơn thế nữa, nếu người chủ chính đáng không bằng lòng đền bù những khoản cải thiện cho người chiếm đất, thì người chiếm đất có thể mua miếng đất với giá do mộthội thẩm đoàn địa phương định ra. Hiến chương này mau chóng được các thuộc địa khác sao chép. Các điều khoản như vậy đã minh họa mức độ mà tầng lớp nắm quyền địa phương đồng cảm với những người muốn tạo ra giá trị thặng dư trên đất của mình.
Sự đổi mới pháp lý về việc cho phép một người định cư mua đất mà họ đã cải tạo trước khi nó được chào bán công khai được biết đến như “quyền ưu tiên mua” – một nguyên lý then chốt cho việc tích hợp những thỏa thuận quyền sở hữu ngoài pháp luật vào luật Mỹ suốt 200 năm tiếp theo. Các nhà chính trị và luật gia đã bắt đầu diễn giải “sự cải tạo” theo cách rất có lợi cho những người chiếm đất. Ở Bắc Carolina và Virginia, quyền chòi hoặc quyền ngô được tính là một sự cải tạo đất. Ở Massachusetts, kể cả quyền tomahawk. Điều đáng kể là, việc thâu nạp những dàn xếp ngoài pháp luật địa phương như vậy vào luật “đã không chỉ công nhận một số tiền đền bù cho những người định cư đầu tiên vì chi phí và rủi ro mà họ đã chịu; mà còn là một sự bày tỏ pháp lý của tình cảm chung… rằng người chiếm đất thực ra là người mang lợi cho đất nước, chứ không phải là một kẻ xâm lấn”. Đến thời kỳ Cách mạng Mỹ, các quyền ngô của người chiếm đất lang thang đã được chuyển thành, trogn suy nghĩ của nhiều người, các quyền chiếm hữu của người đi tiên phong dũng cảm. Ngay khi George Washington phàn nàn “bọn kẻ cướp” xâm chiếm đất riêng của ông, thì ở nơi khác trong bang Virginia quê hương của ông, các nhà chính trị khác lại đang khuyến khích những người chiếm đất bằng cách bảo vệ các quyền sở hữu ngoài pháp luật của họ.
Đối với các bang có ít tiền, thì quyền ưu tiên mua trước cũng là một nguồn thu nhập. Họ sẽ tính tiền đo đạc đất đã được những người chiếm đất cải tạo và tiền cấp chứng thư quyền sở hữu đối với những người chiếm đất. Kết quả là, luật về quyền mua trước đã sinh sôi cả trước và sau Cách mạng. Năm 1777, Bắc Carolina đã mở một văn phòng đất đai cho một quận miền tây, cho phép những người định cư lấy 640 mẫu, ưu tiên những người đã chiếm đất rồi. Hai năm sau, Virginia đã thông qua một luật cho phép những người định cư đã chiếm đất ở biên giới miền tây của bang được quyền ưu tiên mua trước đất mà họ đã cải thiện.
Càng nhiều cản trở pháp lý – Càng nhiều tình trạng ngoài pháp luật
Mặc dù đã thắng nhiều trận, những người Mỹ chiếm đất, tuy vậy, còn xa mới tới thắng lợi của cuộc chiến. Tính chất nước đôi đối với tình trạng ngoài pháp luật vẫn còn dai dẳng trong một thế kỷ đầu của Hoa Kỳ, và chẳng đâu lại rõ hơn là trong chính phủ liên bang mới, đột nhiên kiểm soát những vùng đất công bao la. Từ khoảng năm 1784 đến năm 1850, Hoa Kỳ đã kiếm gần 900 triệu mẫu đất thông qua xâm chiếm và mua: mua Louisiana (1803) bao gồm 500 triệu mẫu; mua Florida (1819), 43 triệu mẫu; mua Gadsen (1853), 19 triệu mẫu; chiến tranh với Mexico (1848) chiếm 334 triệu mẫu. Ngoài ra, cho đến năm 1802, chính phủ liên bang đã giành được tất cả các lãnh thổ phía tây của các bang miền đông sát biển.
(còn tiếp)
TH: T.Giang – SCDRC
Nguồn tham khảo: Hernando de Soto – Bí ẩn của vốn – NXB CTQG 2016
CSCI INDOCHINA 