Tôi không muốn gia tăng sự e ngại của phương Tây đối với Trung Quốc, nhất là khi nhiều sự lo lắng đều không có cơ sở. Thay vào đó, tôi muốn hướng sự chú ý tới kinh nghiệm rất đỗi liên quan và mang tính khai sáng của Trung Quốc. Như chiến lược gia quân sự của Trung Quốc Tôn Vũ đã viết trong cuốn Binh pháp Tôn Tử kinh điển của ông: “Biết người biết ta, trăm trận không nguy”. Điều tôi muốn nói tới không phải là trận chiến, mà là việc chia sẻ kiến thức. Tôi không thể thoát khỏi bản năng của mình là một nhà giáo dục – thực vậy, đội ngũ của tôi tại Trung Quốc vẫn gọi tôi là Giáo sư.
Hãy để tôi đưa ra một cái nhìn khác về tương lai. Thứ này có quy mô nhỏ hơn Ngày lễ Độc thân nhưng để hiểu được nó không kém phần quan trọng. Nó cũng bắt nguồn từ Trung Quốc.
Sự xuất hiện của những ngôi sao mạng
Hãy cùng nhìn lại ngày 20/4/2015, và câu chuyện của doanh nhân Trương Lâm Siêu (Zhang Linchao), khi đó 25 tuổi và là giám đốc (đồng thời là gương mặt mẫu) của thương hiệu thời trang trực tuyến Trung Quốc LIN Edition. Cô Trương tham gia vào ngành may mặc khi cô ấy còn là một sinh viên trao đổi tại Anh. Khi đó, Trương lựa chọn và bán những quần áo của các thương hiệu tiếng tăm từ Trung Quốc trong những ngày cô ấy được nghỉ học. Dần dần, cô ấy nhận ra rằng Taobao, nền tảng thương mại điện tử tại Trung Quốc của Alibaba, có thể giúp cô ấy biến sở thích thành hoạt động kinh doanh thực sự. Năm 2017, LIN đã là một trong những thương hiệu may mặc mạnh nhất trên Taobao được xây dựng bởi các ngôi sao trên mạng (tiếng Trung gọi là wang hong – võng hồng), tức là thương hiệu Trung Quốc của những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Tại Mỹ, những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội thường đăng ảnh và thi thoảng được tài trợ bởi các nhãn hàng lớn, hoặc họ sẽ làm kinh doanh nhỏ bằng các sản xuất các video quảng cáo. Nhưng ở Trung Quốc, hạ tầng kinh doanh trực tuyến tuyệt vời có nghĩa là những doanh nhân như Trương Lâm Siêu có thể tạo ra thương hiệu riêng, bán hàng của chính họ, và lèo lái những doanh nghiệp cực kỳ lợi nhuận. Ngày nay, có tới hàng nghìn doanh nghiệp của các ngôi sao trên mạng trên Taobao.
Vào một ngày mùa xuân năm 2015, cô Trương đang chuẩn bị để đưa một lô hàng quần áo mới lên kệ trực tuyến tại LIN Edition. Vào đúng 3:00 chiều, 15 sản phẩm mới sẽ ra mắt trên gian hàng LIN. Hàng chục nghìn fan hâm mộ của Trương đang chờ đợi trước màn hình của họ – họ đã xem đoạn giới thiệu ngắn của đợt bán hàng hôm nay trên các mạng xã hội và biết rõ họ muốn gì. LIN hy vọng sẽ bán được vài nghìn sản phẩm trong hôm nay, nhưng cửa hiệu chỉ có sẵn một nghìn sản phẩm trong kho hàng – không phải một nghìn bản cho mỗi mã sản phẩm lưu kho (SKU), mà là một nghìn sản phẩm tổng cộng. Bất cứ nhà quản lý thương hiệu ngoại tuyến nào cũng sẽ bị sốc vì sự thiếu chuẩn bị này của LIN.
Vào 2:58, người quản lý điều hành tên La Khai ra lệnh cho tất cả các nhân viên bật âm thanh trên các máy tính của họ. Hai phút sau đó, cả căn phòng tràn ngập bản giao hưởng của những tiếng đing đoong. 60 nghìn người dùng đang tham quan gian hàng. Chỉ trong vòng 1 phút, toàn bộ 15 mặt hàng quần áo đã được bán hết. LIN đã sẵn sàng: chỉ với vài cú nhấp chuột, lô SKU tiếp theo đã được đăng lên và ghi là dành cho đặt trước. 20 phút tiếp theo, lô hàng đặt trước đó cũng đã được bán sạch. Người quản lý điều hành cấu hình lại đường dẫn tới lô quần áo thứ ba. Trong khi gõ phím, anh ta đang tính toán xem sẽ cần bao nhiêu vải và thời gian để hoàn thiện các sản phẩm. Anh ta cũng cân nhắc thêm tỷ lệ lợi nhuận từ 10 tới 20% và các số liệu về độ quan tâm của khách hàng trên các mạng xã hội trong hai tuần vừa qua để quyết định số lượng hàng hóa khả thi mà cửa hiệu có thể cung cấp.
Trương gần như đã biến việc kinh doanh bán lẻ quần áo của cô ấy trở thành việc kinh doanh theo nhu cầu – nhưng với cái giá của đồ sản xuất hàng loạt. Một đơn đặt hàng của LIN trên Taobao đưa toàn bộ chuỗi giá trị vào hoạt động. Người mua biết rằng họ đang đặt trước những quần áo sẽ được sản xuất theo đơn đặt hàng, và rằng họ sẽ phải đợi từ bảy đến chín ngày để hàng được sản xuất và giao nhận. Các nhà máy đối tác của LIN đã bắt đầu sản xuất lô hàng đặt trước đầu tiên.
Vào lúc 3:17 chiều, Trương đăng tải một tin nhắn lên tài khoản mạng xã hội: “Các bạn thật là hăng say”. Trong vài phút, cô ấy đã nhận lại được hơn 500 bình luận, phần lớn phàn nàn về việc họ đã không thể mua được những sản phẩm họ yêu thích. Trước 3:45 của ngày ra mắt, doanh số bán hàng đã vượt qua doanh số của đợt bán hàng trước đó vài tuần, và vẫn còn tới 1500 người dùng đang chờ đợi để đặt câu hỏi. Các nhà máy đang hoạt động vượt công suất để hoàn thiện các đơn hàng của khách trong bộ sưu tập lần này. Sau khi đợt bán hàng kết thúc, LIN đã lập một kỷ lục mới: hơn 10 nghìn sản phẩm đã được bán, mỗi khách hàng chi tiêu trung bình 1000 NDT (tương đương 150 USD).
Trương cũng là gương mặt đại diện, cảm hứng thiết kế, nhà tiếp thị, và nhiều vị trí khác cho thương hiệu của mình. Trương và các ngôi sao mạng khác đã tìm được khách hàng của mình trên mạng xã hội. Các công ty vận hành ở hậu trường thường nhỏ, chỉ có khoảng không quá một hoặc hai trăm nhân viên, hỗ trợ hơn một tá các thương hiệu như LIN. Các công ty như LIN chỉ bán hàng trực tuyến; họ hầu như hoặc không trữ hàng và cũng không sở hữu bất kỳ nhà máy nào. Thế nhưng họ lại có một công việc kinh doanh tương đối hoành tráng. Trong vòng 4 tháng đầu năm 2015, LIN đã có doanh thu bán hàng đạt 80 triệu NDT (tương đương khoảng 11 triệu USD), trong đó gần 30% là lợi nhuận thuần. LIN và các công ty ngôi sao mạng khác đã phát triển nhanh chóng từ năm 2015 và là những ví dụ cho người đọc từ những ngành nghề truyền thống về một cách tiếp cận mới đối với chiến lược vận hành, marketing, và dựa trên dữ liệu.
Một mô hình kiểu mẫu mới
Những câu chuyện về Ngày lễ Độc thân và LIN Edition là những thí dụ của các mô hình kinh doanh mang tính cách mạng đang quét qua Trung Quốc và sẽ sớm thay thế những mô hình kém hiệu quả và kém đáp ứng hơn ở mọi nơi. Những ví dụ này cho thấy, dù ở hai quy mô rất khác nhau, cách thức mà những bên tham gia được kết nối với nhau – người mua, những người bán, các nhà cung cấp dịch vụ – đến với nhau và phối hợp thông qua dữ liệu thời gian thực với vai trò trung gian của công nghệ. Alibaba và các công ty tương tự đã thành công trong việc kết nối và điều phối tất cả những đơn vị này, dựa nhiều vào công nghệ học máy để đạt được quy mô và quản lý sự phức tạp.
Tôi gọi chiến lược tận dụng công nghệ mới này để kết nối tất cả các bên tham gia của bạn và tái tạo các ngành nghề là kinh doanh thông minh. Những doanh nghiệp thông minh như Alibaba sử dụng công nghệ để điều phối các hoạt động kinh doanh xuyên suốt một số lượng gần như vô hạn định các bên được kết nối. Để có thể thực hiện việc kết nối khổng lồ và phức tạp như vậy, các công ty phải tự động hóa rất nhiều quyết định và hành động. Để làm được việc này, học máy, sử dụng các thuật toán để cho phép các máy tính “học” từ những dữ liệu thời gian thực thu thập được từ các khách hàng và đối tác, và phối hợp với những dữ liệu này một cách tự động. Vận may Ngày lễ Độc thân chính là một ví dụ của kinh doanh thông minh. Hàng nghìn công ty tập trung cùng nhau một cách liền mạch và nhanh chóng để cung cấp cho hàng triệu khách hàng những gì họ muốn. Dường như kh6ong có giới hạn cho việc Ngày lễ Độc thân có thể trở nên lớn như thế nào, và đây cũng là bài học trên tất cả của cuốn sách này. Quy mô không tưởng hoàn toàn trở nên khả thi khi các doanh nghiệp trở nên thông minh.
Tất cả những điều trên không có nghĩa là Alibaba đã có lời giải cho mọi thứ. Nhưng các quan niệm về chiến lược và tổ chức của công ty này đã chuyển hướng mạnh mẽ khỏi các mô hình truyền thống và đang tạo ra những mức tăng trưởng mà trước đây được coi là không tưởng. Tôi viết cuốn sách này để tóm lược lại những bài học mà chúng tôi đã có được tại Alibaba và để dẫn lối cho những doanh nghiệp trên khắp thế giới qua bối cảnh chiến lược mới về kinh doanh thông minh.
TH: T.Giang – CSCI
Nguồn tham khảo: Ming Zeng – Alibaba và chiến lược kinh doanh thông minh trong thời đại 4.0 – NXB CT 2019.
CSCI INDOCHINA 