Số ca nhiễm virus corona ở phương Tây đang tăng vọt và nhiều quốc gia đã công bố các biện pháp quyết liệt, bao gồm đóng cửa trường học và lệnh giới nghiêm.
Dịch bệnh đã tấn công nhiều quốc gia ở châu Á vài tuần trước đó – một số nước và vùng lãnh thổ đã được ca ngợi vì kiềm chế được số ca nhiễm. Ví dụ, Singapore, Hong Kong và Đài Loan đều giữ số ca nhiễm tương đối thấp – mặc dù nằm gần Trung Quốc Đại lục.
Vậy họ đã làm gì khác biệt và có bài học nào cho các quốc gia khác hay không?
Bài học thứ nhất: Xem đó là việc quan trọng và hành động nhanh chóng
Các chuyên gia y tế đồng tình về các biện pháp tương tự để ngăn chặn dịch bệnh – xét nghiệm rộng rãi, cách ly những người bị nhiễm và khuyến khích cách ly xã hội. Các biện pháp như vậy hiện đang được áp dụng ở các mức độ khác nhau ở phương Tây – điểm khác biệt chính là nhiều quốc gia đã không hành động nhanh chóng.
Tikki Pangestu, cựu giám đốc chính sách nghiên cứu của Tổ chức y tế thế giới (WHO) cho biết:
“Vương quốc Anh và Mỹ đã mất một cơ hội. Họ đã có hai tháng kể từ khi dịch xảy ra ở Trung Quốc, có định kiến, Trung Quốc ở rất xa và sẽ không có gì xảy ra”.
Trung Quốc là nước đầu tiên báo cáo với WHO các trường hợp “nhiễm viên phổi kỳ lạ giống SARS” từ ngày 31/12/2019. Vào thời điểm đó chưa có ca lây nhiễm từ người sang người nào được khẳng định, người ta còn biết rất ít về virus này, trong vòng 3 ngày Singapore, Đài Loan và Hong Kong đều triển khai đo thân nhiệt ở các khu vực biên giới – Đài Loan kiểm tra khách trên các chuyến bay từ Vũ hán trước khi họ xuống máy bay.
Khi các nhà khoa học hiểu hơn về loại virus này, nó đã trở nên rõ ràng những người không có triệu trứng vẫn có khả năng làm lây nhiễm. Vì vậy, việc xét nghiệm là tối quan trọng.
Bài học thứ hai: Làm xét nghiệm trở nên đại trà và giá cả phải chăng
Các ca nhiễm ở Hàn Quốc thoạt đầu tăng vọt. Nước này đã nhanh chóng phát triển bộ xét nghiệm virus – hiện đang xét nghiệm cho hơn 290.000 người. Hàn Quốc thực hiện khoảng 10.000 xét nghiệm miễn phí mỗi ngày.
Ooi Eng Eong, một giáo sư trong lĩnh vực bệnh truyền nhiễm khẩn cấp tại Đại học Quốc gia Singapore cho rằng: “cách họ tăng tốc và sàng lọc người dân quả thật rất đáng chú ý”.
Hàn Quốc có một hệ thống chứng thực nhanh chóng hoạt động, áp dụng cho các xét nghiệm bệnh truyền nhiễm, sau khi bùng phát hội chứng hô hấp Trung Đông bùng lên năm 2015 làm 35 người thiệt mạng.
Việc xét nghiệm ở Mỹ bị trì hoãn – các kit xét nghiệm ban đầu bị lỗi, các phòng xét nghiệm tư khó khăn để chứng thực các xét nghiệm của mình. Nhiều người gặp trở ngại khi muốn được xét nghiệm, chúng thường rất đắt. Thậm chí, xét nghiệm miễn phí cho mọi người đã được thông qua trong luật.
Trong khi đó, nước Anh nói rằng chỉ những người nhập viện mới được xét nghiệm thường xuyên. Điều này khiến Anh khó có thể xác định các ca với triệu chứng nhẹ.
Giáo sư Pangestu thừa nhận một số nước không có đủ các kit xét nghiệm. Tuy nhiên, ông nói rằng việc xét nghiệm đại trà như “ưu tiên hàng đầu” và nói thêm, “xét nghiệm những người có triệu chứng, không cần phải nhập viện nhưng vẫn có khả năng làm lây nhiễm virus thậm chí còn quan trọng hơn”.
Bài học thứ ba: Truy tìm và cách ly
Chỉ xét nghiệm những người có triệu chứng là không đủ, cần truy tìm những người tiếp xúc với họ – đó mới là chìa khóa.
Singapore đã truy tìm hơn 6000 người có tiếp xúc với người bệnh – định vị họ bằng CCTV, cho họ làm xét nghiệm, yêu cầu họ tự cách ly cho tới khi có kết quả rõ ràng.
Ở Hong Kong, việc truy tìm được thực hiện đối với những người tiếp xúc với người bệnh hai ngày trước khi ai đó có triệu chứng.
Họ cũng thực hiện các biện pháp khác để đảm bảo rằng những người được yêu cầu cách ly thực sự ở nhà.
Ở Hong Kong, những người mới đến từ nước ngoài được yêu cầu đeo một vòng điện tử để theo dõi di chuyển của họ, trong khi ở Singapore, những người tự cách ly được kiểm tra vài lần một ngày, và được yêu cầu gửi ảnh chứng minh nơi họ đang ở.
Singapore có các hình phạt nặng – bao gồm cả án tù – cho bất kỳ ai vi phạm lệnh “ở nhà”. Người vi phạm sẽ bị tước quyền cư trú.
Nhiều quốc gia ở phương Tây sẽ khó áp dụng các biện pháp như vậy do dân số đông hơn và quyền tự do dân sự lớn hơn.
Giáo sư Ooi nói: “Chúng tôi có thể làm những gì chúng tôi đã làm vì đất nước chúng tôi nhỏ. Để sao chép toàn bộ những gì chúng tôi đang làm sẽ không có ý nghĩa gì, nó phải được điều chỉnh cho phù hợp với từng quốc gia”.
Bài học thứ tư: Cách ly xã hội sớm
Cách ly xã hội được coi là cách tốt nhất để kiềm chế dịch.
Các biện pháp được đưa ra càng muộn thì chúng càng cần phải được áp dụng một cách cực đoan hơn. Tại Vũ Hán (Trung Quốc), nơi virus được cho là khởi phát, 5 triệu người đã rời khỏi thành phố trước khi lệnh giới nghiêm bắt đầu. Điều này khiến chính phủ phải thực hiện lệnh phong tỏa lớn nhất trong lịch sử loài người.
Cả Italy và Tây Ban Nha đều buộc phải áp lệnh đóng cửa quốc gia sau khi số ca nhiễm tăng lên hàng nghìn. New York và California đã ra lệnh cho cư dân ở nhà, ngoại trừ khi cần phải đi làm các việc thiết yếu như mua đồ tạp hóa.
Các trường học vẫn đang hoạt động như ở Singapore, mặc dù các cuộc tụ họp đông người nơi công cộng đã bị hủy bỏ. Ở Hong Kong, các trường học đã bị đóng cửa và người lao động được khuyến khích làm việc tại nhà – các nhà hàng và quán bar vẫn mở.
Giáo sư Ooi tin sự khác biệt là do các chính phủ đã nhanh chóng thực hiện việc cách ly xã hội như thế nào.
Ông nói, “vào thời điểm nhiều nước tăng cường các biện pháp kiểm soát, số lượng ca nhiễm quá lớn” đến mức cần có những bước quyết liệt.
Cách ly xã hội bị ảnh hưởng bởi các quyết định của chính phủ về cấm các cuộc tụ họp hoặc đóng cửa trường học, nhưng nó cũng phụ thuộc vào những người sẵn sàng tham gia. Đó là lý do tại sao thông điệp cho cộng đồng – thái độ cá nhân – rất quan trọng.
(còn tiếp)
Nguồn: TKNB – 24/03/2020.
CSCI INDOCHINA 