Việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh sẽ tăng cường khả năng độc lập của Việt Nam về năng lượng, không chỉ giúp Việt Nam tránh được các cuộc khủng hoảng năng lượng trong tương lai mà sẽ thúc đẩy an ninh năng lượng và bảo vệ Việt Nam trước các cuộc khủng hoảng có thể xảy ra trong một thế giới đầy bất ổn.
Rác thải là nguồn năng lượng khổng lồ
Trung bình, mỗi năm Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa. Việt Nam nằm trong số 20 quốc gia có lượng rác thải lớn nhất và cao hơn mức trung bình của thế giới do việc quản lý và xử lý rác thải nhựa chưa triệt để.
Ước tính, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh khoảng 60.000 tấn/ngày, trong đó khu vực đô thị chiếm 60%. Đến 2025, tỷ lệ phát sinh chất thải rắn sinh hoạt dự báo tăng 10 – 16%/năm, chưa kể một lượng lớn rác thải công nghiệp từ các nhà máy, xí nghiệp và khu công nghiệp.
Nguồn thải lớn, nhưng khoảng 85% lượng rác thải hiện nay tại Việt Nam đang được xử lý chủ yếu bằng công nghệ chôn lấp, vừa lãng phí và đòi hỏi nhiều quỹ đất. Đáng nói, nhiều rác thải có lẫn rác thải nguy hại, như rác thải công nghiệp, rác thải y tế cũng đễ lẫn trong các bãi rác chôn lấp.
Với gần 100 triệu dân, mỗi năm, lượng rác thải tại Việt Nam tăng thêm 10% đồng nghĩa với hàng trăm nghìn tấn rác bị lãng phí. Nếu như số lượng rác này được tái chế và tái sử dụng, Việt Nam có thể tiết kiệm được một lượng tài nguyên không nhỏ.
Công nghệ ưu việt để xử lý rác thải
Tái chế rác thải để tiết kiệm tài nguyên và sản xuất năng lượng đang trở thành xu hướng trên thế giới. Nhiều năm gần đây, Việt Nam bắt đầu quan tâm tới giải quyết bài toán xử lý rác thải. Chính phủ Việt Nam phấn đấu đến năm 2025, đóng cửa 90 – 95% các bãi chôn lấp; các bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt không hợp vệ sinh sẽ được xử lý ô nhiễm và cải tạo môi trường.
GS. Nguyễn Quốc Sỹ, Trưởng khoa Năng lượng Plasma thuộc Đại học Năng lượng Quốc gia Nga (MEI), Chủ tịch Viện Công nghệ Vinh IT, từ nhiều năm nay vẫn luôn say mê nghiên cứu và phát triển công nghệ Plasma trong xử lý rác thải với mục tiêu chấm dứt chôn lấp rác, biến rác thành điện, không thải khí độc ra môi trường và xử lý rác hoàn nguyên.
Là một trong những người đi tiên phong về lĩnh vực công nghệ Plasma trong xử lý rác thải, GS. Nguyễn Quốc Sỹ cùng nhiều nhà khoa học Liên bang Nga tập trung nghiên cứu công nghệ Plasma và coi đây là một trong những giải pháp mang tính bền vững cho môi trường. Quan trọng hơn là sự thể hiện trách nhiệm của nhà khoa học với xã hội.
Công nghệ Plasma trong xử lý rác thải ở đây là công nghệ duy nhất có khả năng xử lý triệt để chất thải nhựa, nylon, lưu huỳnh và các tạp chất nhiễm độc thủy ngân, cadimi, chì, xenon, cyan, rác thải điện tử… đảm bảo tất cả các chỉ tiêu môi trường nghiêm ngặt như G7 hay EURO6.
Ở Việt Nam không có công nghệ Plasma, trong khi công nghệ Plasma của thế giới hiện đại chưa hoàn thiện, bởi hệ thống đầu phát của công nghệ Plasma mà thế giới hiện nay đang dùng là đầu DIC, có tuổi thọ nhỏ và hệ số kém. Đầu phát công nghệ Plasma mà các nhà khoa học nghiên cứu đang dùng là đầu IC 3 pha, thời gian làm việc cao hơn, phù hợp với đặc tính của rác thải ở Việt Nam. Theo GS. Nguyễn Quốc Sỹ, có nhiều lý do khiến công nghệ xử lý rác thải hiện đại ở châu Âu không thể áp dụng tại Việt Nam. Nếu không chủ động được công nghệ thì sẽ rất thiệt thòi, khó nắm bắt và khó làm chủ được ngành công nghiệp tái chế rác. Để ứng dụng thành công công nghệ đốt rác phát điện cho rác thải có nhiệt lượng kém như Việt Nam là bài toán rất khó về mặt kỹ thuật, công nghệ.
Cuộc cách mạng năng lượng tái tạo từ rác thải Việt Nam
Chia sẻ về những ưu điểm của công nghệ Plasma so với các công nghệ Plasma hiện hành và một số công nghệ đốt rác phát điện khác, GS. Nguyễn Quốc Sỹ cho biết: “Một trong những ưu điểm của công nghệ Plasma trong xử lý rác thải là nhiệt độ cao tiêu hủy triệt để và không yêu cầu phải phân loại rác như Việt Nam. Với công nghệ khí hóa ở nhiệt độ cao (T> 1700 oC) giúp phân hủy triệt để các chất thải hữu cơ và vô cơ, không thải ra các chất độc hại như Dioxin và Furans, hàm lượng tro xỉ và tro bay thấp hơn 5% và gần như là khói trắng”.
Hiện Viện Công nghệ Vin IT đã được cấp bằng sáng chế cho hệ thống đầu phát này. Đây là hệ thống lõi, hệ thống quan trọng nhất cho cả dây chuyền lớn xử lý rác thải bằng công nghệ Plasma: “Nhiệm vụ của chúng tôi là biến rác thải với thành phần như rác thải của Việt Nam thành hỗn hợp khí tổng hợp Syngas với hàm lượng trên 37 – 38%, đủ để phát điện có lãi. Nếu phát điện và có lãi, đồng nghĩa với việc giải quyết được 2 bài toán: tiêu hủy triệt để chất thải rắn sinh hoạt và giải quyết bài toán kinh tế”.
Công nghệ tiên phong này của nhà khoa học chắc chắn sẽ đặt nền móng cho nền công nghiệp “xanh” tái chế rác thải tại Việt Nam, góp phần đạt mục tiêu tăng turởng xanh và giảm phát thải bằng 0 vào năm 2050 theo cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại COP26. Hơn nữa, việc Việt Nam độc lập về năng lượng, không chỉ giúp đất nước tránh được các cuộc khủng hoảng năng lượng trong tương lai, mà sẽ thúc đẩy an ninh năng lượng và bảo vệ Tổ quốc.
Nguồn: TKNB – 25/08/2022
CSCI INDOCHINA 