Keating đang ám chỉ bản hợp đồng mới mà YouTube đã gửi cho cô. Và bản hợp đồng lại được yêu cầu phải giữ bí mật. Trong nhiều năm, Keating đã phát hành âm nhạc của mình trên YouTube và các bên thứ ba muốn kiếm tiền từ các sản phẩm âm nhạc của cô đều sử dụng Content ID, một chương trình tự động cảnh báo về quyền sở hữu đối với các trường hợp vi phạm bản quyền tiềm ẩn. Keating không lo về vấn đề vi phạm bản quyền, chia sẻ tệp tin, hoặc tiền bản quyền. Đối với cô, thương mại trực tuyến chỉ là một phương tiện quảng bá, tiếp cận đối tượng khán giả mới và phân tích dữ liệu sử dụng. Những người chuyên tổng hợp âm nhạc và những người chuyên tạo hit là những người kiếm được kha khá tiền nhờ vào việc cung cấp những cuốn catalog hoàn chỉnh thông qua làm dịch vụ theo yêu cầu. Và những người đó không phải là cô. Phần lớn doanh thu của Keating luôn đến từ những người hâm mộ chân chính, những người chấp nhận trả từ 20 cho đến 100 USD cho một album mới. Cô sẽ phát hành tác phẩm mới trên Bandcamp trước, sau đó tải lên nó cho iTunes và cuối cùng là các kênh khác nhau như YouTube, Spotify, Pandora. Chiến lược cửa sổ – cài đặt nội dung ở chế độ độc quyền trên một kênh cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định – đã tự chứng minh được rằng nó rất hiệu quả đối với Keating và những người hâm mộ khó tính của cô. Cô biết ơn những người ủng hộ hiện tại của mình và mong muốn trau dồi những mối quan hệ mới.
YouTube đã khởi chạy một dịch vụ đăng ký mới, Mụsic Key, tại đó người dùng sẽ phải trả một khoản phí để không phải xem quảng cáo nữa. Nếu Keating muốn tiếp tục kiếm tiền thông qua YouTube, cô sẽ phải chấp nhận Điều khoản của YouTube: Họ sẽ nắm giữ toàn bộ danh mục tác phẩm của cô và Keating không được phép sử dụng chiến lược cửa sổ ở bất kỳ đâu khác. Đó là một đòn đánh được ăn cả ngã về không. Cô hiểu rằng các hãng độc lập không vui vì các điều khoản cấp phép mới, nhưng thứ khiến họ thực sự khó chịu chính là những ảnh hưởng về mặt tài chính. Keating muốn duy trì sự tự kiểm soát âm nhạc và các điều khoản của mình.
Và rồi cô đã thấy được tiềm năng của blockchain bitcoin, một thứ công nghệ có thể đảm bảo mục tiêu đó cho cô, bắt đầu từ sự minh bạch của nó. “Tôi chỉ tin vào sự minh bạch trong mọi thứ”, cô nói với Forbes. “Làm sao chúng ta có thể xây dựng một hệ sinh thái trong tương lai mà không biết rằng hệ sinh thái hiện nay đang hoạt động ra sao?” Ví dụ trên YouTube, Keating ước tính có khoảng 150.000 video – từ nhảy múa, phim ảnh, chương trình truyền hình, dự án nghệ thuật, clip tường thuật chơi game – sử dụng nhạc của cô để làm nhạc nền mà không được cho phép. Cô có thể tận dụng điều đó cho công việc của mình, nhưng chỉ YouTube mới biết chính xác được âm nhạc của cô phổ biến tới mức nào. Phần mềm SoundScan của Nielsen chỉ có thể xem xét một khía cạnh trong bức tranh đa chiều.
Giống như Heap, Keating muốn đăng ký bản quyền và đầu tư vào siêu dữ liệu bản quyền trên blockchain. Bằng cách đó, mọi người có thể dễ dàng theo dõi cô với vai trò là người sở hữu bản quyền. Sau đó cô có thể theo dõi các tác phẩm phái sinh thông qua các blockchain. Một sổ cái phi tập trung siêu dữ liệu âm nhạc có thể theo dõi không chỉ những gì người ta tạo ra, mà cả những bên liên quan đến giá trị đó. Cô mường tượng về những giá trị sử dụng và những mối quan hệ, tính toán giá trị của một bài hát với mức giá linh hoạt, và cho phép tiếp tục trả các khoản thanh toán vi mô cho cộng tác viên và nhà đầu tư mà không cần đến những hộp đen của bên thứ ba như ASCAP hay BMI.
Chúng tôi phải nhấn mạnh lại rằng, không có chuyện vai trò của các hãng sản xuất âm nhạc và công ty công nghệ bị loại bỏ hoàn toàn, hay chuyện các nghệ sĩ đã có thể tự mình mọi việc trong một hệ sinh thái ngang hàng ủy nhiệm. Chúng tôi đang nói về một hệ sinh thái âm nhạc mới xoay quanh trung tâm là người nghệ sĩ, nơi họ có thể tự kiểm soát số phận của mình và nhận được thù lao xứng đáng cho giá trị mà họ tạo ra. Công nghệ blockchain không tạo ra một tiêu chuẩn mới trong việc trả công cho các nghệ sĩ. Thay vào đó, nó cho họ quyền tự do lựa chọn và điều chỉnh một dãy vô cực với vô số các giải pháp phục vụ cho những nhu cầu và niềm tin của họ. Họ có thể ban phát miễn phí, hoặc thu những khoản tiền vi mô từ chúng theo ý mình thay vì phải răm rắp nghe theo quyết định của công ty quản lý.
Những nhân tố khác tạo nên hệ sinh thái âm nhạc mới
Đăng ký bản quyền cơ bản
Bản quyền âm nhạc chủ yếu gồm hai phương diện. Đầu tiên là bản quyền toàn cầu cho hai yếu tố căn bản – giai điệu và lời bài hát – bất kể ngôn ngữ và dưới mọi hình thức, thường thì các nhạc sĩ và người sáng tác lời cho bản nhạc sẽ nắm giữ bản quyền của hai thứ này. Nhạc và lời có thể được đảm bảo bản quyền một cách riêng biệt. Các nhà soạn nhạc, soạn lời kiếm được tiền bản quyền mỗi khi có người muốn thu âm hoặc biểu diễn bài hát đó. Họ có thể mua bản nhạc rồi điều chỉnh nó thành một thể loại khác (ví dụ: nhạc nền trong thang máy), hoặc dịch lời ca ra tiếng nước ngoài, hay biên soạn nó dưới dạng thơ trong sách. Thứ hai là bản quyền toàn cầu đối với bản ghi âm, hay những buổi biểu diễn được ghi lại và lưu giữ dưới dạng tập tin âm thanh hay video ca nhạc. Bản ghi âm thường do các nghệ sĩ hoặc thành viên trong ban nhạc nắm giữ bản quyền, họ sẽ có thu nhập mỗi khi bản thu đó được phát trên đài phát thanh, truyền hình hoặc Internet; đồng bộ với các chương trình truyền hình, quảng cáo, hoặc trò chơi điện tử, phát sóng trực tiếp, tải xuống hoặc mua dưới dạng bản cứng như đĩa vinyl, CD hoặc DVD.
Mức độ độc lập của Zoё Keating đã thúc đẩy biểu tượng nhạc rock của Toronto, 22 Hertz, chuyển sang hợp tác với blockchain. Tại Canada, đăng ký bản quyền cho một bài hát tốn khoảng 50 loony và trên giấy chứng nhận chỉ vẻn vẹn tên của tác phẩm. Người lập ra ban nhạc, Ralf Muller, cho rằng tờ giấy đó không có nghĩa lý gì trước tòa trong trường hợp có ai đó sử dụng giai điệu và lời nhạc. Vì vậy, anh ta quyết định tạo ra lộ trình hàm băm, bằng tác tạo ra mã băm của toàn bộ bài hát, sử dụng thứ được gọi là tính năng OP_RETURN – và mã hóa nó vào blockchain. Nếu thấy ai đó sử dụng lời và nhạc trong bài hát của mình, anh có thể chứng minh quyền sở hữu của mình một cách đơn giản là cho họ thấy các giao dịch trên blockchain, tạo ra một mã băm khác của bài hát, và so sánh mã băm thứ hai với mã băm có sẵn trên blockchain. Tất nhiên, chúng sẽ giống nhau như đúc. “Một khi bạn mã hóa một mã băm trong OP_RETURN và sau đó block này mới này được đè lên các block khác, về cơ bản không thể quay lại và sửa chữa điều gì. Tôi thấy như vậy rất đáng tin cậy. Khi được hỏi tại sao cửa hàng trực tuyến của ban nhạc chấp nhận bitcoin và có chiết khấu cho người sử dụng bitcoin, Muller trả lời dứt khoát: “Chỉ là tôi không thích công việc kinh doanh thông thường thôi”.
Hệ thống quản lý nội dung số
Colu không phải là nền tảng quản lý nội dung số dựa trên công nghệ blockchain bitcoin. Nó cung cấp cho các lập trình viên và các tổ chức những công cụ để truy cập và quản lý các tài sản số bao gồm bản quyền, vé tham dự sự kiện, và thẻ quà tặng – phần lớn những gì mà mỗi ngành công nghiệp âm nhạc phi tập trung thực sự cần. Colu đã hợp tác với nhà tiên phong trong công nghệ âm nhạc Revelator để xây dựng một API chuyên quản lý bản quyền. Mục đích là để thực hiện những gì Imogen Heap và Zoё Keating hằng mơ tưởng – làm sáng tỏ quyền sở hữu bản quyền, phân phối số và ứng dụng vào thực tế. Các API cũng sẽ cung cấp cho người đương nhiệm những công cụ giúp việc hoạt động trở nên minh bạch và hiệu quả. “Chúng tôi rất háo hức cho đến ngày nền tảng của Colu có thể đơn giản hóa việc quản lý bản quyền âm nhạc, bắt đầu từ mối liên quan giữa các nhà soạn nhạc với các sáng tác của họ”, Bruno Guez, nhà sáng lập kiêm Giám đốc Điều hành của Revelator cho biết. “Colu đã khiến cho công nghệ phức tạp của blockchain có thể tích hợp vào nền tảng của chúng tôi và chúng tôi mong rằng mình có thể tìm ra mọi cách để cải thiện dịch vụ khách hàng”.
(còn tiếp)
TH: T.Giang – CSCI
Nguồn tham khảo: Don Tapscott & Alex Tapscott – Cuộc cách mạng blockchain – NXB ĐHKTQD 2018
CSCI INDOCHINA 