Theo khmertimeskh.com, sau quá trình chuyển đổi dân chủ thời kỳ hậu Suharto 25 năm trước, cứ mỗi lần Indonesia đảm nhận cương vị Chủ tịch HIệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) luân phiên, người ta sẽ lại chứng kiến hàng loạt ý tưởng và đề xuất mới. Hiến chương ASEAN và Tầm nhìn ASEAN về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP) là những điển hình mới nhất cho thấy cách Indonesia, nền dân chủ lớn thứ ba thế giới, muốn định hình tương lai của tổ chức khu vực mà Jakarta là một trong các thành viên sáng lập. Tuy nhiên, Chủ tịch ASEAN 2023 phải đối mặt với những thách thức mới do những thay đổi địa chính trị và địa kinh tế từ cả bên trong lẫn bên ngoài.
Trong buổi lễ bàn giao tại Phnom Penh vào tháng 11/2022, Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã tuyên bố rõ ràng rằng trong nhiệm kỳ lãnh đạo ASEAN, thay mặt Indonesia, ông sẽ thúc đẩy năng lực thích ứng vào bao trùm của khối, duy trì vị thế của Đông Nam Á là trung tâm tăng trưởng kinh tế. Điều này giải thích cho việc lựa chọn chủ đề năm 2023 là: “Các vấn đề của ASEAN: Tâm điểm tăng trưởng”.
Nhà lãnh đạo năm 2023 của ASEAN phải quản lý toàn bộ hợp tác của ASEAN trong cả ba trụ cột là chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, chưa kể đến những vấn đề cốt lõi đã tạo nên thành công của ASEAN ngày nay. Trong thời kỳ hậu đại dịch, ASEAN cần hợp tác và cam kết mạnh mẽ hơn để thúc đẩy phục hồi sau những tác động kinh tế tiêu cực và tăng cường khả năng chống chọi trước bất kỳ cú sốc nào tiềm ẩn trong tương lai.
Tại cuộc họp kín của ASEAN, dự kiến diễn ra vào ngày 3 – 4/2 tại trụ sở của Ban Thư ký ASEAN, Indonesia sẽ phác thảo chương trình nghị sự và các ưu tiên của ASEAN trong năm tới, cũng như những kế hoạch và kết quả có thể đạt được tới cuối năm. Sau thành công của nhiệm kỳ chủ tịch Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20), tầm vóc của Tổng thống Joko Widodo gia tăng đáng kể. Nói cách khác, hồ sơ toàn cầu mới của Indonesia không cho phép họ đảm nhận một cương vị mờ nhạt.
Các ưu tiên của Chủ tịch ASEAN năm 2023 có thể là y tế và an ninh lương thực, chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi kỹ thuật số khu vực, tất cả những trọng tâm cũng đã được nhấn mạnh trong suốt năm ngoái.
Gần đây, Indonesia đã mạnh dạn đề xuất những ý tưởng mới trong Lực lượng Đặc nhiệm Cấp cao về Tầm nhìn Hậu ASEAN 2025. Trong cuộc họp tại Kuala Lumpur hồi tháng 9/2022, Jakarta đã đề xuất thay đổi cách thức ra quyết định lâu nay của ASEAN từ việc dựa trên đồng thuận tuyệt đối sang đồng thuận với đa số phiếu của ít nhất 7 thành viên. Ý tưởng này đã gây ra khá nhiều tranh cãi trong giới quan chức cấp cao soạn thảo văn bản và dự kiến quá trình tham vấn sẽ tiếp tục nhận được thêm nhiều đề xuất.
Đối với Tổng thống Jokowi, năm 2023 cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro lớn bởi công chúng tập trung vào một vấn đề quan trọng – ai sẽ kế nhiệm ông trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024? Các phe phái sẽ bắt đầu tìm kiếm ứng cử viên tổng thống cho chiến dịch tranh cử năm tới. Do dó, Indonesia phải nỗ lực hết sức để củng cố vai trò lãnh đạo xuyên suốt của Jokowi và duy trì di sản chính trị của ông trước những vấn đề có nguy cơ làm nảy sinh ý kiến trái chiều.
Ngoài các vấn đề liên quan đến ASEAN, khu vực cũng cần quan tâm và thảo luận các vấn đề hội nhập khác nhau như khủng hoảng Myanmar, xung đột tại Biển Hoa Nam (Biển Đông), Ukraine, Bán đảo Triều Tiên… Vũng lầy ở Myanmar sẽ tiếp tục ám ảnh và phủ bóng nhiệm kỳ của Indonesia. Mọi kế hoạch mà Jakarta muốn thúc đẩy trong vấn đề Myanmar đều sẽ cần sự hỗ trợ từ các nước thành viên bị ảnh hưởng trực tiếp bởi cuộc xung đột này. Từ quan điểm của Jakarta, ưu tiên là tập hợp tất cả các bên liên quan để bắt đầu đối thoại về các vấn đề đáng quan tâm, vốn có thể kết thúc ngay từ đầu. Rốt cuộc, tại thời điểm này, các đối tác của cuộc xung đột vẫn đang “đối thoại” bằng vũ khí. Mọi lệnh ngừng bắn và hỗ trợ nhân đạo trong tương lai chỉ có thể hiệu quả và bền vững nếu có sự hợp tác của toàn khối. Trách nhiệm thuộc về Indonesia để xem xem liệu khối này, dưới sự lãnh đạo của thành viên lớn nhất và quyền lực nhất ASEAN, có thể tạo ra bước đột phá hay không.
Nguồn: TKNB – 13/01/2023
CSCI INDOCHINA 