Nếu Bitcoin không được dùng để mua cà phê, vậy nó dùng cho việc gì? Bitcoin được hầu hết mọi người sử dụng như một cách trung lập, không chịu tác động của các bên để lưu trữ tiền. Nói đến ví dụ về người được công nghiệp Bitcoin tiếp thêm nhiều sức mạnh nhất. Thử tưởng tượng một người phụ nữ trẻ ở Nigeria. Cô ấy sống trong một làng quê xa xôi và là một nhà thiết kế đồ họa tài năng. Nếu cô ấy có thể tìm một công việc tự do trên mạng, cô ấy có thể kiếm tiền để nuôi gia đình. Nhưng làm sao cô ấy có thể dùng những phương pháp thanh toán truyền thống để nhận tiền lương? Cô ấy không có tài khoản ngân hàng và không thể nhận tiền mặt thông qua chuyển phát nhanh quốc tế. Bitcoin là sự lựa chọn tốt nhất cho cô ấy. Sử dụng chiếc ví của điện thoại thông minh, cô ấy có thể tạo ra địa chỉ BTC cho bản thân, gửi nó cho khách hàng ở Zurich và nhận tiền. Cô ấy không quan tâm giao dịch mất 10 phút để xác nhận; nếu không có Bitcoin thì co ấy không thể kiếm được đồng tiền nào. Với ví dụ này, chúng ta có thể thấy rõ rằng công nghệ Bitcoin đã tác động nhiều như thế nào. Mọi người ở Mỹ và châu Âu đã mua BTC vì những lý do đầu cơ có thể đang gây ảnh hưởng đến sự chấp nhận của toàn thế giới thông qua việc góp phần làm tăng giá trị thị trường, nhưng người mọi người ở Mỹ Latinh, châu Phi và Trung Đông với những đồng tiền địa phương đầy nghi hoặc và nền ngân hàng không đáng tin rất cần đến một đồng tiền kỹ thuật số trung lập như Bitcoin.
Dự định của Satoshi
Satoshi Nakamoto thực sự muốn làm điều với Bitcoin? Vì vậy, chúng ta cần phải đi sâu vào các bài viết và lá thư của ông ấy vào những ngày đầu của mạng lưới Bitcoin. Ông ấy đã rất tuyệt vọng khi tìm kiếm một sự thay thế không chỉ cho các tổ chức tài chính mà còn các loại tiền tệ dễ mất giá bởi chính phủ và ngân hàng trung ương, dự định này thể hiện rõ ràng từ những email và bài đăng trong diễn đàn của ông. Vào ngày 3 tháng 1 năm 2009, khối Bitcoin đầu tiên được khai thác bởi chính Satoshi chứa một thông điệp bí ẩn thay vì một giao dịch (vì chưa từng có giao dịch nào xảy ra).
Thời gian 03 tháng 01 năm 2009 Thủ tướng sắp triển khai gói cứu trợ thứ hai cho các ngân hàng.
Satoshi viết một bài báo ở tờ báo Anh về khủng hoảng tài chính đang diễn ra trực tiếp trên ghi chép vĩnh viễn của sổ cái. Bằng cách nhúng thông điệp khó hiểu này, ông đã suy đoán rằng hệ thống tiền tệ và giao dịch của ông sẽ cung cấp một sự cải tiến cần thiết và một giải pháp tiềm năng đối với hệ thống ngân hàng quốc tế cần đến những gói cứu trợ.
Sau khi Bitcoin ra mắt và hoạt động một vài tuần, Satoshi đề cập chi tiết hơn về động lực của ông đằng sau dự án này và thể hiện nhận thức sâu sắc về sự thiếu ổn định của các hệ thống tiền tín dụng và các lớp dự trữ thấp hơn của kim tự tháp tiền tệ:
Vấn đề gốc rễ của tiền tệ thông thường là tất cả đều phụ thuộc vào lòng tin. Ngân hàng trung ương cần được tin tưởng để không phá giá tiền tệ, nhưng lịch sử của những tiền định day đầy rẫy những vi phạm về sự tin tưởng đó. Các ngân hàng cần được tin tưởng để giữ tiền và chuyển tiền điện tử, nhưng họ lại cho vay trong những đợt bong bóng tín dụng với một phần dự trữ nhỏ.
Satoshi Nakamoto thể hiện tham vọng của mình đối với mục tiêu biến BTC trở thành một mệnh giá tiền tệ, không chỉ đơn thuần là một mạng lưới thanh toán. Ông đã đề cập đến tiền định danh (fiat currencies) ám chỉ những đồng tiền được ngân hàng trung ương phát hành ở lớp thứ hai của tiền tệ bất kể lớp thứ nhất là gì; từ fiat bắt nguồn từ “theo sắc lệnh” trong tiếng Latin. Chỉ trích của Satoshi về tiền định danh phản ánh nhận thức về sự bất ổn trong hệ thống tiền phân lớp và dự trữ theo tỉ lệ của chúng ta. Dường như lời chỉ trích đã thúc đẩy ông tạo ra Bitcoin. Có lẽ nhà chế tạo muốn cung cấp cho thế giới tiền lớp thứ nhất mới mà không bắt nguồn từ bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương.
Tầm nhìn của Bitcoin phân lớp
Người đầu tiên ủng hộ phần mềm Bitcoin sau Satoshi Nakamoto là nhà mật mã học Hal Finney. Trước khi Bitcoin ra đời và được Adam Back xây dựng nền tảng, Finney đã nâng cao ứng dụng của thuật toán đồng thuận thông qua thiết kế hệ thống thuật toán đồng thuận tái sử dụng được Satoshi Nakamoto dùng khi thiết kế phần mềm của ông; sự đóng góp của Finney với Bitcoin được ủng cố thậm chí trước khi ông trở thành một người dùng Bitcoin. Finney là người ủng hộ Satoshi sớm nhất và nhiệt huyết nhất. Ông là người nhận của giao dịch Bitcoin đầu tiên khi Satoshi gửi cho ông 10 BTC vào ngày 12 tháng 01 năm 2009. Bitcoin được 9 ngày tuổi và BTC chưa được định giá hay có giá trị thị trường nào.
Vào năm 2010, Finney đã giải thích rất hấp dẫn về cách tiền phân lớp Bitcoin sẽ phát triển như thế nào, một sự phát triển đi trước thời đại. Lời nói của ông dường như được viết riêng dành cho cuốn sách này:
Trên thực tế, có lý do thuyết phục cho sự tồn tại của các ngân hàng được Bitcoin hỗ trợ, phát hành tiền tệ kỹ thuật số của riêng họ, có thể đổi sang bitcoin. Bản thân bitcoin không thể mở rộng quy mô từng giao dịch tài chính trên thế giới đ5ươc thông báo đến mọi người và thêm vào trong chuỗi khối. Cần có hệ thống thanh toán cấp độ hai, hệ thống có dung lượng nhẹ hơn và hiệu quả hơn. Tương tự, thời gian cần thiết để giao dịch Bitcoin hoàn tất sẽ trở nên thiếu thực tế với các mua bán có giá trị từ trung bình đến lớn.
Các ngân hàng được bitcoin hỗ trợ sẽ giải quyết những vấn đề này. Chúng có thể hoạt động như các ngân hàng đã hoạt động trước khi quốc hữu hóa tiền tệ. Những ngân hàng khác sẽ có những chính sách khác nhau, một số táo bạo hơn, một số lại thận trọng hơn. Một số sẽ dự trữ một phần trong khi những ngân hàng còn lại được bitcoin hỗ trợ 100%. Lãi suất cũng đa dạng. Tiền mặt từ một số ngân hàng sẽ được giảm giá khi giao dịch với một số ngân hàng khác.
Tôi vẫn tin rằng điều này sẽ trở thành số phận cuối cùng của bitcoin, trở thành “đồng tiền có quyền lực lớn” đóng vai trò như tiền tệ dự trữ cho các ngân hàng tự phát hành tiền kỹ thuật số của mình.
Cùng tóm tắt những điều mà Finney muốn nói trong bối cảnh tiền phân lớp. BTC là một đồng tiền lớp thứ nhất, di chuyển chậm hơn. Vài nghìn giao dịch Bitcoin được xác minh trong từng khối, cách nhau 10 phút. Nếu để so sánh thì các công ty thẻ tín dụng lớn xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây. Để tăng tốc độ của Bitcoin, các ngân hàng cần sở hữu BTC như tiền lớp thứ nhất và phát hành tiền gửi lớp thứ hai có thể di chuyển nhanh hơn mức cho phép về tốc độ thời gian của blockchain Bitcoin. Bitcoin lớp thứ hai sẽ cho phép các hoạt động kinh tế diễn ra mà không có sự xung đột. Các tổ chức dự trữ một phần và phát hành nợ sẽ tồn tại và thị trường sẽ định giá từng loại BTC lớp thứ hai với mức lãi suất tương ứng. Dự đoán của Finney đi trước sự cải tiến của Bitcoin nhiều năm, điều mà thời gian sẽ chứng minh đó là những điều đầu tiên được viết về nó. Bitcoin đang định nghĩa lại đồng tiền và giành vị trí trên đỉnh của một kim tự tháp tiền tệ hoàn toàn khác. Hal Finney đã qua đời vào năm 2014, nhưng cái nhìn của ông về tiềm năng trở thành đồng tiền dự trữ thế giới của Bitcoin còn vang vọng mãi.
TH: T.Giang – CSCI
Nguồn tham khảo: Nik Bhatia – Sự tiến hóa của tiền tệ – NXB CT 2021
CSCI INDOCHINA 