Giải pháp thứ ba là dùng blog vi mô ngang hàng phi tập trung, các blog vi mô này không đi qua các máy chủ tập trung. Stephen Pair, Giám đốc Điều hành của BitPay, đã miêu tả cách tái tạo lại Twitter hoặc Facebook để người dùng có thể kiểm soát dữ liệu của chính họ. “Thay vì chỉ có một công ty như Facebook, bạn có thể có nhiều công ty tham gia vào cơ sở dữ liệu chung này [blockchain] và tham gia vào việc xây dựng trải nghiệm người dùng độc đáo của riêng họ. Một số công ty có thể hỏi bạn một số câu hỏi hoặc có thể yêu cầu bạn chia sẻ một số thông tin nhất định với họ để họ có thể kiếm tiền. Nhưng với tư cách là người dùng, bạn sẽ có toàn quyền kiểm soát những thông tin mà bạn chia sẻ với công ty đó”. Twitter là một bản sao của Twitter về cảm giác và chức năng được phát triển vào năm 2013 bởi Miguel Freitas, một tin tặc và là một kỹ sư nghiên cứu tại Đại học PUC-Rio ở Rio de Janeiro, Brazil. Twitter thúc đẩy việc triển khai phần mềm miễn phí từ việc áp dụng các giao thức của bitcoin và BitTorrent đồng thời triển khai ứng dụng mã hóa đầu cuối để không chính phủ nào có thể bí mật thu thập thông tin liên lạc của người dùng.
Hãy cho mọi người biết: Vai trò quan trọng của giáo dục
Joichi Ito nằm trong nhóm doanh nhân tinh hoa thành công nhất – nhóm doanh nhân bao gồm từ Bill Gates và Steve Jobs tới Biz Stone và Mark Zuckerberg – những người đã bỏ đại học để phát minh ra thứ gì đó mới mẻ trong nền kinh tế số. Đó là dấu ấn trong nền văn hóa kinh doanh của chúng ta: theo đuổi một ý tưởng, đi sâu và hiểu được những sắc thái của nó, theo như lời Ito nói, nhằm thúc đẩy những ai đang ôm hoài bão không bị ràng buộc trong môi trường giáo dục và bắt tay ngay vào công việc kinh doanh. Henry Ford và Walt Disney cũng theo đuổi niềm đam mê của họ mà không cần có bằng đại học. Và đó là một trong những nghịch lý khiến Viện Công nghệ Massachusetts chọn Ito để chỉ đạo phòng Media Lab huyền thoại của mình, trung tâm của mọi thứ liên quan tới số hóa và văn hóa.
Thời gian đã được tính toán hoàn hảo. “Tiền số là thứ mà tôi đã có hứng thú từ trước khi đến với Media Lab,… Tôi đã vận hành một trong những máy chủ thử nghiệm kỹ thuật số đầu tiên, khi mới có DigiCash hồi những năm 1990. Một trong những cuốn sách đầu tiên tôi viết bằng tiếng Nhật, có tên gọi Digital Cash (Tiền số), mà tôi là đồng tác giả cùng một tác giả khác đến từ Ngân hàng Nhật Bản. Đây là lĩnh vực đã khiến tôi hứng thú trong suốt thời gian dài và nó khiến tôi phải hoãn lại rất nhiều thứ mình đang làm.
Khi ông đến với Media Lab, nhiều viện sĩ đang tìm kiếm những khía cạnh của bitcoin liênq uan đến mô hình cốt lõi của họ – mô hình đồng thuận, mã hóa, an ninh máy tính, các hệ thống phi tập trung và kinh tế học – nhưng không ai đặc biệt tập trung vào nó. Ông không thấy các giáo sư tiến hành các nghiên cứu cơ bản về bitcoin, mặc dù các sinh viên của MIT đã lập ra dự án Bitcoin MIT để tặng 100 USD bitcoin cho các sinh viên chưa tốt nghiệp.
Ito có cảm giác cần phải khẩn trương như Imogen Heap trong việc truyền tải lời nói và hình thành các nhóm xoay quanh các thách thức về pháp luật, kỹ thuật và sáng tạo. Công nghệ blockchain đang tiến nhanh hơn nhiều so với công nghệ Internet, nhưng nó không có liên quan nhiều đến mặt học thuật. Các nhà phát triển cốt lõi của giao thức bitcoin đã hoàn hồn sau những tin tức xấu: Quỹ Bitcoin phá sản, thành viên hội đồng quản trị Mark Karpeles bị bắt tại Nhật vì tội tham ô tại sàn giao dịch bitcoin Mt.Gox. Ito hành động rất nhanh. Ông lập ra tổ chức Digital Currency Initiative (DCI) tại Media Lab và thuê cựu cố vấn của Nhà Trắng, Brian Forde, làm quản lý. Ông đưa 3 người trong số những nhà phát triển cốt lõi bitcoin vào DCI, mang lại cho họ sự ổn định và các nguồn lực để họ có thể tập trung vào mã.
Ông cho rằng lập ra một mạng lưới các trường đại học gồm những người thích thú với bitcoin là điều rất quan trọng và mạng lưới đó đang được tiến hành. “Chúng tôi đang thiết lập các khóa học và tổ chức nghiên cứu, nhưng chúng tôi vẫn chỉ mới ở những bước đầu tiên mà thôi”, ông nói. “Chúng tôi vừa nhận được nguồn tài trợ ủng hộ chương trình và chúng tôi đánh giá cao sự quan tâm của các giảng viên và sinh viên”. Hơn thế nữa, ông muốn MIT Media Lab tái tạo lại nền giáo dục đại học để những người nhu ông sẽ không bỏ ngang và sẽ thấy giá trị ở một nơi khác như Lab. Đây là một cơ hội để dẫn dắt tương lai của học viện.
Melanie Swan, một giáo sư và là nhà lý luận blockchain hàng đầu, đã giới thiệu cụ thể hơn về nơi giáo dục cho sinh viên về blockchain, đó không phải là trong các trường đại học truyền thống mà là trên chính blockchain. “Đó thực sự là một cuộc cách mạng toàn diện trong cách chúng ta thực hiện mọi thứ. Học viện không phải là nơi thích hợp để học tập về những điều mới mẻ như blockchain”, bà chia sẻ. Ví dụ, thay vì gửi nghiên cứu tới các tạp chí khoa học để xuất bản và chờ từ 6 đến 18 tháng để nhận được lời từ chối hay đồng ý xuất bản, các nhà nghiên cứu có thể đăng báo ngay như Satoshi Nakamoto đã làm cho mộ tlượng khán giả giới hạn, nhận các bài đánh giá theo thời gian thực và thiết lập sự tín nhiệm cần thiết để xuất bản cho lượng khán giả lớn hơn đọc. Người đánh giá có thể bỏ phiếu bình chọn “up” (lên) hay “down” (xuống) như những người dùng Reddit làm trên trang web Reddit để các nhà nghiên cứu biết mình cần chú ý đến điều gì. Thậm chí báo có thể được cung cấp miễn phí, nhưng các nhà khoa học khác có thể đăng ký đặt mua báo để phân tích sâu hơn hoặc thảo luận với tác giả. Nhà nghiên cứu có thể cung cấp hay chia sẻ dữ liệu gốc của mình với các nhà khoa học khác như một phần của một hợp đồng thông minh. Nếu có cơ hội kiếm được lợi nhuận từ bài báo, nhà nghiên cứu có thể bảo vệ các quyền của mình trước, suy xét đến những người tài trợ cho nghiên cứu và bất kỳ khiếu nại nào phát sinh.
“Cơ sở hạ tầng giáo dục thúc đẩy học tập về những công nghệ này đã bắt đầu phát triển. Rõ ràng là, tất cả các cuộc gặp gỡ, những nhóm người sử dụng và cuộc thi phát triển phần mềm rất hữu ích. Mỗi chiến lược và công tác cố vấn kế toán giờ đây đều có một nhóm thực hành blockchain, và đã có những tổ chức giáo dục như trường Đại học blockchain”, Swan tự mình diễn thuyết tại một hội thảo về blockchain ở trường Đại học Singularity.
Bà đã chia sẻ về một hệ thống giáo dục, nơi các sinh viên đại học sẽ trở thành “các chuyên gia giáo dục”, lợi ích cặp hay những kỹ năng cần thiết với các khóa học được công nhận, các khóa học trực tuyến mở rộng (MOOC) có tiềm năng rất lớn. “Lợi ích của MOOC là giáo dục phân cấp. Vì vậy, tôi có thể nhận lớp học trên máy tính từ Andrew Ng tại Đại học Stanford thông qua Coursera. Tôi có thể tham gia các khóa học hàng đầu tại MIT”. Vì vậy, sinh viên có thể đầu tư cho các chương trình phát triển cá nhân của riêng mình ở bất cứ đâu trên thế giới và được mọi người công nhận. Bà giải thích, “Cũng giống như khi tôi đi học GRE, GMAT hay LSAT, chỉ cần xuất trình ID ra, phần mềm sẽ xác nhận tôi là ai rồi sau đó tôi làm bài kiểm tra”, và xác nhận của địa phương “có thể dễ dàng trở thành một phần của hạ tầng MOOC”.
Công việc của Swan là tìm cách để MOOC được công nhận và giải quyết vấn đề nợ của sinh viên trên blockchain. Các blockchain cung cấp ba yếu tố hướng tới mục tiêu này: (1) bằng chứng đáng tin cậy của cơ chế sự thật, một người có uy tín, để xác nhận rằng các sinh viên – những người đã đăng ký vào các lớp học Coursera – đã thực sự hoàn thành khóa học, làm các bài kiểm tra và hiểu được các tài liệu; (2) cơ chế thanh toán; và (3) các hợp đồng thông minh có thể tạo ra các kế hoạch học tập. Hãy xem xét các hợp đồng thông minh cho việc đọc viết chữ. Theo lời Swan, “Tại sao chúng ta không hướng đến viện trợ tài chính để phát triển cá nhân? Giống như Kiva vậy, nhưng là Kiva dành cho việc đọc viết chữ”, ngoại trừ việc mọi thứ sẽ trở nên siêu minh bạch và người tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm. Các nhà tài trợ có thể tài trợ cho từng cá nhân mỗi đứa trẻ, đặt ra mục tiêu học tập và thường dựa theo thành tích. “Tôi muốn tài trợ cho một học sinh trong chương trình học chữ của Kenya. Mỗi tuần đứa trẻ này sẽ cần chứng minh rằng nó đã hoàn thành một module học. Có thể tất cả đều được tự động thông qua một bài kiểm tra trực tuyến, trong đó blockchain sẽ xác nhận danh tính của đứa trẻ và ghi nhận tiến bộ của đứa bé. Sau đó nó sẽ xuất ra khoản tiền tài trợ cho tuần tới vào thứ chúng ta có thể gọi là “ví tiền thông minh dành cho việc học” của đứa trẻ để nó có thể tiếp tục đóng học mà không có gì cản trở. Khoản tiền dành cho việc giáo dục một bé gái không thể biến thành tiền dành cho em trai cô bé đi học được”.
Văn hóa trên blockchain và bạn
Sau hai cuộc chiến tranh thế giới xảy ra chỉ trong vòng một thế kỷ, các nhà lãnh đạo khắp toàn cầu đều phải thừa nhận rằng các thỏa thuận về chính trị và kinh tế không thể, và sẽ không bao giờ có thể, duy trì được hòa bình lâu dài cho thế giới. Những điều kiện này thay đổi, đôi khi rất thường xuyên, đôi khi rất quyết liệt. Hòa bình phải bắt nguồn từ một cái gì đó phong phú hơn và phổ biến hơn trong các giá trị đạo đức chung và trong tự do trí tuệ của xã hội. Năm 1945, đã có 36 quốc gia họp lại để hình thành nên một tổ chức giáo dục, đắp khuôn nên văn hóa hòa bình. Tổ chức ấy được biết đến với tên gọi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO). Nhiệm vụ của tổ chức ngày nay là “tạo điều kiện đàm thoại giữa các nền văn minh, văn hóa, và các dân tộc”.
Thông qua ống kính của công nghệ blockchain, các nhạc sĩ, nghệ sĩ, nhà báo và nhà giáo dục sẽ nhìn thấy đường nét của một thế giới bảo vệ, yêu mến và thưởng thức những nỗ lực của họ một cách công bằng. Tất cả chúng ta đều nên quan tâm đến việc đó. Chúng ta là sinh vật sống dựa vào những quan niệm chứ không phải dựa vào bản năng. Tất cả chúng ta đều có lợi khi các ngành công nghiệp sáng tạo phát triển mạnh mẽ và khi các sáng tạo có thể tự tồn tại được. Hơn nũa, chúng còn là những lá cờ đầu trong nền kinh tế của chúng ta – xét theo cách các nhà sản xuất và người tiêu dùng áp dụng công nghệ vào đời sống. Các nhạc sĩ từ lâu đã là những người tiên phong trong việc áp dụng đổi mới vì lợi ích của nhiều người khác bởi họ thường xuyên phải tự chịu chi phí. Những thành viên tận tâm trong xã hội của chúng ta đã truyền cảm hứng cho chúng tôi, và mỗi giám đốc kinh doanh, quan chức chính phủ, lãnh đạo của các tổ chức khác có rất nhiều điều cần phải học hỏi từ họ về kỷ nguyên mới của thời đại số.
TH: T.Giang – CSCI
Nguồn tham khảo: Don Tapscott & Alex Tapscott – Cuộc cách mạng blockchain – NXB ĐHKTQD 2018