20 năm phá hoại CCCP – Phần cuối

Krotov: Thêm nữa, bước đi đầu tiên (cải tổ) đã thực hiện dưới thời Andropov. Tôi được những người rất thân cận với ông ta kể. Đầu tiên, sau Hội nghị tháng 10 1982, ông ta cho gọi Bộ trưởng lãnh đạo kinh tế đến và chỉ đạo: Hãy nghĩ ra bất cứ sự thay đổi nào để cải tổ kinh tế. Cho đến khi đó quyết định đơn giản (cả bây giờ cũng thế) là thiết lập các ngân hàng thương mại. Ngân hàng Avtobank, nhìn chung là được lập ra trên cơ sở của bộ về công nghiệp ô tô đã có khi đó, bước đi đầu tiên đã được tiến hành. Còn ở Krasnodar là thử nghiệm dạng đầu tiên tựa như ngân hàng trên cơ sở tín dụng phi lợi nhuận của tổ hợp nông nghiệp lớn, để nó hoạt động không còn qua cấu trúc ngân hàng nhà nước, và qua đó nó cũng bỏ qua tất cả hệ thống tài chính. Thử nghiệm như thế đã thực sự diễn ra.

Fursov: Nói cách khác, chóp bu Xô viết đến cuối 60 và càng về sau càng không tin tưởng vào hệ thống Xô viết mà họ lẽ ra phải bảo vệ và phát triển. Về nguyên tắc, họ đã ngầm từ bỏ hệ thống này. Còn nói như Tacitus là đã thua ngay khi cúi nhìn xuống. Trong mối liên hệ, Hội nghị tháng 6 1987 là sự hoàn thành 1 cách logic với cách mà các quan chức đã tham dự Hội nghị tháng 6 năm 1967.

Ở đây có sự ngạc nhiên trên quan điểm đồng điệu, 1 thực tế là dường như thập kỷ 70, chúng ta đạt đến sự đồng đẳng chiến lược, quân sự-chính trị với Mỹ, chúng ta tham gia tích cực (ngân hàng quốc gia Moskva) vào việc lập ra đồng eurodollars, có vẻ như là Lenin đọc ra từ sách thánh cho Sen đầm: “Bức tường đã mục ruỗng, hãy đập đi và nó sẽ sụp đổ”. Tất cả điều này theo nguyên tắc thông thường là nói về Xô viết chống CNTB. Liệu có vận hội nào năm 1967 để có thể lao qua nút thắt và tiến đến chỗ mà Strugatsky gọi là “Đứng bóng” của thế kỷ XXII?

Krotov: Không thực sự có vận hội nào như thế khi đó, hãy chú ý là ngoài Egorychev, không thực sự là tầng lớp trên chóp bu dạng này, để mà có thể bảo vệ.

Fursov: Giới chóp bu – là những kẻ tư lợi?

Krotov: Theo mức độ nào đó – đúng.

Fursov: Vẫn còn 1 điều quan trọng – những kẻ có tầm nhìn hạn hẹp. Như cậu bé gỗ Buratino nói trong “Chiếc chìa khóa vàng” là gần với nghĩa của cậu. Tôi bị thuyết phục hoàn toàn rằng, không cả Brezhnev, không cả Andropov, không cả Kosygin, tất cả bọn họ không muốn hủy hoại CNXH. Chỉ có điều họ tưởng, họ sẽ vẫn ngồi ghế mãi mãi.

Krotov: Tôi nghĩ, Gorbachev ban đầu cũng tưởng thế…

Fursov: Ban đầu – đúng. Nhưng Gorbachev, tôi nghĩ, ông ta chỉ quan tâm đến quyền lực và không có gì hơn.

Krotov: Nếu ông ta định thực hiện nó trong một hệ thống khác…

Fursov: Tôi nhớ ai đó trong hồi ức, trong số các nhà báo lớn của chúng ta thời Xô viết, viết rằng Nikolai Podgorny hởi lòng hởi dạ bởi giá cả phi đại năm 1973-1974. Ông ta nói với Kosygin đó là Domino của Podgorny (bởi ông ta rất thích trò chơi, và cho đó là đẳng cấp trí tuệ của ông ta). Ông ta nói giờ nhìn chung chúng ta chẳng cần cải tổ nào cả. Như nhân vật Emelya trong truyện cổ tích chui vào bếp lò và rõ là những kẻ như thế không thể nào giành phần thắng trong thế giới cạnh tranh này. Tôi không có ý lý tưởng hóa và đánh giá quá cao mức độ trí tuệ và bản lĩnh chính trị của những kẻ như (diều hâu) Kissinger và (giáo chủ áo xám) Brzezinski, nhưng nếu ít nhất phải đặt Kissinger và Brzezinski vào bàn cờ, còn phía kia là những kẻ đứng cùng “Hợp tác xã” Lenin, khi Vysotsky cất lên “như học sinh đánh nhau với đám lêu lổng hư hỏng”. Đám lêu lổng hư hỏng thắng. Nhưng quan trọng nhất, là dù ai thắng, ai muốn cũng đều biến thành kẻ khác, chỉ có điều họ nghĩ, họ thắng và sẽ như lãnh đạo Xô viết chơi trò chơi trong thế công bằng, như họ ngồi quanh 1 cái bàn. Ở đây, không thể nào gọi đó là sự nhầm lẫn 1 cách lạ lùng về thế giới và trong vấn đề này, lãnh đạo Xô viết dù có muộn màng hơn cũng không thể không biết những kẻ dốt nát theo nghĩa La tinh Hy lạp “idiot” chính là kẻ sống như thể thế giới xung quanh chẳng hề tồn tại. Hai nghị quyết 1967 và 1987, 2 biểu tượng vô nghĩa kỳ lạ của giới chóp bu Liên xô đã dìm chết, giết chết cuộc thử nghiệm xã hội tạo ra xã hội XHCN đúng đắn gây chấn động. Vấn đề là họ muốn, có 1 số thứ phải được “đúng đắn” hơn thứ khác trong xã hội này.

Vấn đề là Hội nghị 1987 – như chiến dịch có tính lịch sử mạnh. Nó không chỉ là kinh tế. Hơn nữa, A. Yakovlev trước khi chết thú nhận điều này. Ông ta kể rằng, CHÚNG TÔI CẢI TỔ KHÔNG CHỈ ĐẬP VỠ LIÊN XÔ, CHÚNG TÔI ĐẬP VỠ MÔ HÌNH LỊCH SỬ NGA NGÀN NĂM. Về điều này Yakovlev (Do thái) là kẻ hiểu rõ các kế hoạch nếu được thực hiện sẽ gây ra rắc rối, rắc rối rất nghiêm trọng. Vấn đề còn lại, theo cách cực đoan, là người đứng đầu kế hoạch, tôi nghĩ, người ta sử dụng kẻ đen tối. Dĩ nhiên, ngoài Yakovlev còn có kẻ thứ 2, thứ 3, đã xếp chỗ đầy đủ từ lâu.

Krotov: Shevarnadze, Cũng như Vadim Medvedev…

Fursov: Nhưng đây là những kẻ rất nhỏ mọn.

Krotov: Gvishiani …

Fursov: Gvishiani là kẻ nguy hiểm hơn. Shevarnadze và Vadim Medvedev thậm chí không phải con tốt, đó là đội chó chiến. Như Solonevich kể chế độ Nga Liên xô: là cái xác đã thối rữa. mà khi thối rữa, nó bỏ lại tất cả khoảng trống cho những tên trộm cướp đổ xô đến trong thập kỷ 90.

Krotov: Chú ý là số phận của những kẻ đã tổ chức tất cả điều này, Yakovlev và Gorbachev. Chúng đã bị đẩy đi, khi không còn cần đến nữa.

1. Fursov, tháng 7 2016

Nguồn: FB Trần Vinh

20 năm phá hoại CCCP – Phần III

Fursov: Án tử hình bị bãi bỏ khoảng giữa Hội nghị đảng XIX vào tháng 6 1987 như 1 kết quả logic với những gì xảy ra vào năm 1967. Tình trạng là như thế này, một trong những yếu đuối của hệ thống Xô viết là phủ nhận CNTB ở mức độ quan hệ sản xuất, tức là chống CNTB, nhưng hệ thống Xô viết ở mức quan hệ sản xuất là hệ thống công nghiệp tương tự như của phương Tây, chỉ có điều yếu hơn. Có khu vực công nghiệp quân sự là mạnh, tất cả còn lại là yếu hơn. Còn chuyển đổi thực sự từ chống tư bản sang hậu tư bản – như ngôn ngữ tư tưởng đảng trình bày là sang CNCS, mô hình có mức độ phát triển lực lượng sản xuất cao hơn, có hệ thống sản xuất khác hơn. Cần cái gì để biến mục tiêu này thành hiện thực? Đó là cần thiết lập nền tảng khác cho hệ thống quản lý và sản xuất. Đầu tiên là quản trị, với ưu tiên là thông tin, cái mà hiện nay được gọi 1 cách tuyệt đối đúng là xã hội thông tin. Đột phá trong lĩnh vực năng lượng cần là loại bỏ phụ thuộc dầu mỏ! Cũng cần có sự bảo đảm không bị giới tư bản tấn công trong thời kỳ này, do đó, nền công nghiệp quân sự hùng mạnh, chất lượng, hiệu quả là cần thiết. Xô viết đã có tất cả những điều này trong nửa đầu thập kỷ 60 hay chưa? Dĩ nhiên đã có.

Cái lõi của hệ thống quản lý mới trên thực tế đã được Viện sĩ Glushkov thiết kế, nó được gọi là ОГАС (Hệ thống tự động hóa chung nhà nước – Обще Государственная Автоматизированная Система) (***)

*** Thực tế là OGAS đã không được Liên xô áp dụng, giới cầm quyền CS không thích điều này bởi nó hạn chế, giám sát quyền lực – quyền lợi của họ. Liên xô tan rã còn OGAS đã được các nước phương Tây như Nhật, Mỹ, Đức, Phần Lan, Thụy điển sao chép thành hệ thống tương tự và sử dụng ở mức độ nào đó. Ví dụ như thu thuế ở các nước tư bản –trốn thuế họ biết ngay lập tức và công lực đến đập cho vỡ mặt (trừ khi có quyền lực mạnh để trốn). Hay có 1 ví dụ rất thời sự: thu phí tự động các trạm BOT, mặc dù đã có quyết định từ chính phủ, nhưng họ cố trì hoãn bởi hàng chục trạm BOT là hàng trăm tỷ doanh thu mỗi ngày rất khó kiểm soát, là chia chác, là cổ phần cổ phèo với đám quan lại CS thối nát đang ngồi mát ở đâu đó. Đừng bảo tôi thù ghét CS, thù bọ CS giả đấy chứ, nói chung thù ghét bọn cặn bã thối nát là bản năng của kẻ làm người!

Krotov: Ở đây vẫn có Anatoly Ivanovich Kitov làm lãnh đạo Trung tâm máy tính BQP…

Fursov: OGAS là cái gì? Đó là 1 kiểu mô hình xã hội thông tin. Nó làm minh bạch tuyệt đối toàn bộ hệ thống. Quản trị trở thành rõ ràng như soi dưới kính lúp: anh không thể gian lận được nữa. Đó là đột phá trong xã hội thông tin.

Krotov: Đó là đột phá thì tương lai. Tôi sợ máy tính không đủ mạnh để thực hiện tất cả những điều này.

Fursov: Vấn đề là ở chỗ, về máy tính thập kỷ 60, chúng ta đã vượt Mỹ ở nhiều phương diện. Sau đó thì có quyết định ở cấp cao nhất đưa ra trong các năm 1968-1973, chúng ta dừng các công trình này lại. Logic là như thế này: Tất cả, cái gì cần thì chúng ta đi ăn cắp, do đó không phí tiền làm gì. Đó là đột phá tương lai, nhưng người ta rất sợ hãi, còn phía khác là người Mỹ. Từ thời Lyndon Johnson thậm chí họ còn lập nhóm để ngăn chặn Glushkov và công bố rút lui nếu Liên xô hiện thực hóa xong chương trình này, nói vậy nhưng đến 1970 nhóm này đã hoạt động hoàn toàn độc lập. Nhưng có phe thứ 2 lại có lợi ích ở chỗ làm sao để Glushkov không thành công, đó là giới quan chức Liên xô. Trước tiên, là giới quản trị kinh tế, những kẻ như Kosygin. Ngoài ra, quan điểm tư tưởng (thịnh hành) của CPSU với hệ thống như OGAS là không ủng hộ vì nó sẽ dẫn đến sự nổi lên của cái mà họ gọi là kỹ trị (technocrat) làm mất đi quyền lực đảng. Nói cách khác là ngoài quản trị và đảng trị, còn có cả kỹ trị, đó là 1 xu thế.

Về lĩnh vực năng lượng, Ivan Stepanovich Filimonenko đã thiết lập ra nền tảng nguyên lý mới về tổng hợp hạt nhân lạnh. Ban đầu, Ủy ban công nghiệp-quân sự CPSU ghi nhận nó như tiến hộ năng lượng và y tế, tuy nhiên sau đó, Filimonenko bị sa thải và tống cổ vào trại tâm thần.

Cuối cùng, thiên tài thiết kế hàng không Vladimir Chelomey, người phát triển động cơ phản lực đầu tiên của Liên xô, tên lửa hành trình chống tàu và ICBM, ví như “Bashmak” của ông hay còn gọi là “Zakat” như nay xuất hiện cả trong game máy tính của Mỹ, chỉ có điều ông bị Khrushchev không ưa (vì gã con hoang Do thái này thích dừng ICBM để đổi lấy hòa hoãn với Mỹ).

Nói cách khác, hiện thực hóa những điều này, 3 dự án lớn sẽ đưa Liên xô đến hậu CNTB. Chỉ có điều tất cả đã bị hủy hoại bởi đám quan lại thoái hóa biến chất. OGAS bị từ bỏ. Nhà vật lý hạt nhân, viện sĩ và cựu chiến binh WW-2 nhiều chiến công Filimonenko bị sa thải, bị thu giữ căn hộ và tống vào trại tâm thần, ông chỉ sống sót được nhờ mảnh vườn ở quê và tận năm 1994 mới được khôi phục danh dự khi đã là 1 lão già tàn tạ. Filimonenko chết 2013, còn các công trình nghiên cứu của ông thì đã mất tích khỏi mọi lưu trữ. Một ứng dụng nho nhỏ từ nghiên cứu của Filimonenko vẫn đang sử dụng: phun nước vào động cơ phản lực làm tăng công suất của nó lên 10-15%. Sau này, cả Kosygin và Brezhnev đều không ủng hộ các dự án nghiên cứu kiểu như vậy, phát triển khoa học-kỹ thuật Liên xô đã dừng lại, hoang vu, xơ xác, tụt hậu xa phương Tây.

Năm 1967, Hội nghị đảng đặt dấu chấm hết cho cơ hội đưa Liên xô từ quốc gia chống CNTB thành hậu TB. Điều này thật ngạc nhiên, khi ngay cả Trotsky cũng đã từng nói trước về sự thoái hóa biến chất của giới quan chức đảng Xô viết (mặc dù ông ta đổ lỗi này cho Stalin), ông ta viết rằng tính giai cấp (vô sản ban đầu) của họ đã biến chất và chỉ còn lại giai cấp vì chính họ. Còn Stalin thì viết rất nhiều, thí dụ, trong luận văn “Theo mức độ tiến gần đến CNXH, đấu tranh giai cấp sẽ gia tăng”. Stalin rất thường nói về đạo đức, tinh thần của cán bộ, thậm chí đặt nó lên hàng đầu và “cán bộ quyết định tất cả”. Nhưng dường như không có ai lắng nghe, hư hỏng đã xảy ra ngay khi Stalin chết, còn đến thời Gorbachev thì nó đã phô trương giữa ban ngày, chẳng còn phải vụng trộm hay giấu diếm.

Giữa 1967 và 1987 là 20 năm. Quãng thời gian này ý chí hệ thống vẫn còn thắng cái chết. Năm 1967, lãnh đạo Liên xô đã chọn từ bỏ con đường đến hậu CNTB (hay CNCS như họ vẫn khoa trương, tuyên truyền tận sau này). Một lẽ tự nhiên quãng thời gian đó đủ dài để người ta nhận ra, chỉ có những kẻ vẫn còn mơ mộng thời “Hợp tác xã Lenin” mới không thấy được đâu là hiện thực, nhưng họ lại hiểu rõ đâu là quyền lợi ích kỷ của họ, quyền lợi đó là động cơ để họ bảo toàn thực tại ảo của họ, họ không cần 1 hệ thống như OGAS của Glushkov nào cả, đơn giản là OGAS sẽ tước bỏ quyền lực độc tôn của họ. Vì nó, họ có thể mất vị trí và biểu tượng giai cấp vô sản giả của mình. Họ đã ngăn chặn Glushkov hay bất cứ sự tiến bộ xã hội-khoa học kỹ thuật nào bằng mọi cách, kể cả tống người ta vào trại tâm thần (còn người Mỹ đã học Glushkov). Không cần phải quá thông minh hay hiểu biết để nhận ra, ngay cả như là Trotsky, chỉ cần không dính dáng quyền lợi.

Cỗ máy Stalin đã tạo ra vẫn chạy sau khi ông chết, nó chạy bằng quán tính, chậm dần. Liên xô đã đạt được nhiều thành tựu ngay cả phương Tây thù địch cũng phải công nhận: chiến thắng nghèo nàn lạc hậu, chiến thắng phát xít, năng lượng nguyên tử, bay vào vũ trụ, hay phá các kỷ lục thế giới. Nhưng sau tất cả, tình trạng này giống như 1 quả bom đã được hẹn giờ và chắc chắn sẽ nổ tung làm sụp đổ tất cả, còn trong khi nó chưa phát nổ, thế hệ Xô viết mới ra đời, không còn là tiên phong khám phá, phát minh khoa học kỹ thuật, hay đi đầu tiến bộ xã hội – họ chỉ còn là những chủ tiệm nhỏ mọn không tinh thần và ý chí.

Krotov: Tôi từng viết một số hồi ký cho con cháu các nhân vật nổi tiếng. Rõ ràng người ta giáo dục họ theo 1 dạng nào đó, không phải là giáo dục Xô viết gì hết. Đó là giáo dục hoàn toàn đặc biệt.

Fursov: Đó là con cái quan chức Xô viết?

Krotov: Đúng. Còn những gì hoàn toàn truyền thống thì đã biến thành trò hề. Có nghệ sĩ Anastas Mikoyan cháu của Mikoyan được biết nhiều hơn với cái tên Stas Namin, ngay khi Liên xô sụp đổ đã bắt đầu nói về việc đem xác Lenin ra khỏi lăng, anh ta đề nghị kinh doanh cái xác, cho anh ta 3 năm trưng bày ở châu Âu sẽ kiếm được 3 tỷ USD.

Fursov: Về việc này, thì những đứa trẻ thời Stalin cũng có chuyện năm 1941 khi miệt thị “đẳng cấp bẩn”. Chúng kể điều này trong hoàn cảnh nào. Khi 1 phần chính phủ Liên xô sơ tán về thành phố Kuibyshev (giờ là Samara), đã có xung đột bởi vì cha mẹ giới quan chức không muốn con cái họ đến trường học cùng con cái những người lao công ở thành phố Kuibyshev. Stalin biết được, ông lên cơn giận và lệnh cấm được nói “đẳng cấp bẩn”. Nhưng cha mẹ các quan chức vẫn lén lút nói thế rồi cho con cái họ học riêng. Nhưng cần nhắc cậu là năm 1939-1940 đã xuất hiện trường học đặc biệt đầu tiên, quá trình như thế tiếp tục thì không có gì ngạc nhiên khi con cháu quan chức phản bội lại sự nghiệp của cha ông họ.

Năm 1967, hệ thống đã từ chối đột phá đến tương lai… Ngoài ra, cũng là từ chối đột phá được ghi nhận rất chính xác trên tạp chí “Kỹ thuật-Tuổi trẻ”, từ chối cả điều kỳ diệu của chúng ta, nửa sau thập kỷ 60 cũng đã trở thành rất trì trệ. Nói thẳng theo lối lạc quan nửa đầu 60. Điều kỳ diệu của chúng ta đã biến điệu. Nói thật những thứ trước kia gọi là của Strugatsky: “Sự trở lại”, “Đứng bóng”, “Con người thế kỷ XXII” và cả Strugatsky sau này cũng đã hoàn toàn khác. Efremov viết “Tinh vân Andromedy”, còn nửa sau thập kỷ 60 ông viết “Một giờ của bò đực”, thì cuốn sách bắt đầu bị rút bỏ khỏi các thư viện. Theo lẽ tự nhiên, khi từ bỏ hướng đến tương lai thì ý tướng cải tổ XHCN Perestroika làm “hài hòa đồng điệu” với CNTB sẽ đến. Nhưng trước tiên là cải cách Liberman-Kosygin. Chỉ có điều rõ ràng, điều kiện kinh tế Liên xô XHCN không thích hợp với cái giá của TB, nó sớm thất bại để rồi cuối cùng Gorbachev xuất hiện và cải tổ 1 lần nữa cho đến sụp đổ hẳn. Liberman-Kosygin đã làm 2 việc, một là tạo ra tầng lớp lắm tiền là giới chủ tiệm (nhắc đến ở trên), và hai là, phô trương ra 1 điều rất đơn giản rằng, CNXH có thể đi trên đường ray TBCN. Chương trình của Glushkov là thiết lập CNXH ở mức độ cao hơn còn những kẻ ủng hộ cải tổ lại ưa thích CNTB hơn. Rất nhiều trong số đó đã đến phương Tây, Birman chẳng hạn, ông ta nói chúng ta chẳng cần kinh tế có kế hoạch, ở đó phương Tây kế hoạch không hoạt động và kế hoạch thực sự có “50 năm” cũng không kết quả. Từ bỏ kế hoạch hóa (aka từ bỏ kinh tế Stalin) phép màu Xô viết kết thúc. Cần tiến lên trong tương lai – là đề nghị của Glushkov. Cái khác phải chọn là cải tổ thị trường, thứ đem đến cái gì chúng ta đang đề cập bây giờ.

(còn tiếp)

A. Fursov, tháng 7 2016

Nguồn: FB Trần Vinh

20 năm phá hoại CCCP – Phần II

Fursov: Tại sao khi đó ông ta cắp nách cuốn sách Lenin?

Krotov: Để chứng tỏ lòng trung thành của ông ta, mặt khác cũng là để bổ xung thêm giá trị mỗi lời của ông ta. Thời đó người ta rất thường hay dùng trích dẫn Lenin trong mọi trường hợp. Gennady Melikyan kể cho tôi năm 1990, ông ta là Bộ trưởng lao động khi đó và viết luật về cổ phần, còn trong BCT và bộ, họ báo cáo ông ta đã đạt được gì. Luật là ngắn và đơn giản. Khi đó chẳng ai trong chúng ta đưa ra cổ phần như thế. Và bỗng nhiên thư ký Biryukova đến hỏi: Tại sao các vị đưa vào luật của mình cổ phần có đặc quyền? Mikhail Gorbachev luôn luôn tỏ ý chống lại đặc quyền, vậy thì ai cho phép các vị? Giải thích nó, cổ phần đặc quyền là không thể trong thực tế thông thường ở phương Tây.

Fursov: Đó là theo nguyên tắc: cánh cửa là vật đệm vì nó được đặt vào đó.

Krotov: Hãy quay lại Hội nghị. Hội nghị đã làm 1 số thứ, Đầu tiên, sau Hội nghị theo qui định luôn luôn phải thông qua Hội đồng Xô viết tối cao, đó là theo luật về Hoạt động nhà nước phải phê chuẩn quyết định của Hội nghị, sau 1 thời gian, đã có 11 nghị quyết được thông qua, trong đó có 1 số là cực kỳ quan trọng. Đó là Nghị quyết về cải tổ Ủy ban kế hoạch nhà nước. Nhìn chung ý tưởng là nghiêm trọng, nó đề nghị loại bỏ kế hoạch hóa có tính chỉ đạo ra khỏi hệ thống và đưa vào 1 số chỉ tiêu kiểm soát có tính chất chìa khóa, cần thiết để thi hành. Hơn nữa, Nghị quyết này trên thực tế đề nghị bãi bỏ Ủy ban phân phối vật tư-kỹ thuật nhà nước và chuyển sang hệ thống giao dịch hàng hóa. Khi không có Ủy ban phân phối, việc cung ứng khi đó thực tế được chuyển cho Ủy ban kế hoạch nhà nước, đây là bước tiếp theo 1 cách tự nhiên. Vấn đề quan trọng là sự thay đổi trong lĩnh vực cải cách Bộ tài chính.

Trước thời Ryzhkov làm lãnh đạo và Hội nghị tháng 6 thì hệ thống tài chính được xây dựng theo cách để doanh nghiệp bất kỳ nào cũng nằm ngoài sự phụ thuộc vào các chỉ số kinh tế và số thuế qui định phải thu cũng như ngay cả vốn lưu động. Do đó, ngân sách luôn luôn là cố định. Thời Ryzhkov sau Hội nghị, thì hệ thống trở thành phụ thuộc vào các chỉ số kinh tế. Sau đó thì vấn đề làm đầy ngân sách xuất hiện. Sự thay đổi nghiêm trọng đã bị Gvishiani đẩy đến trong mối liên quan với Ủy ban khoa học kỹ thuật. Quyền hành của nó bị phóng đại, rồi thay đổi rất nghiêm trọng xảy ra trong cải tổ hệ thống ngân hàng. Quyết định thành lập 6 ngân hàng đặc biệt được đưa ra: Ngân hàng tiết kiệm (Gostrudsberkassy) bị chuyển cho Sberbank, Vnesheconombank thành lập trên cơ sở của Vneshtorgbank, Promstroibank lập trên cơ sở của Stroybank, Zhilsotsbank và Rosagrobank ra đời. Hệ thống cấu trúc bên trong thay đổi hoàn toàn.

Cho đến trước khi bị thay đổi thì hệ thống ngân hàng như thế nào? Đó là Ngân hàng nhà nước thống nhất với 5500 chi nhánh và hệ thống MFO duy nhất (quan hệ với tài chính quốc tế), hệ thống luân chuyển phân nhánh. Trong hệ thống này có cái tủ lớn toàn liên bang. Chẳng có gì có thể biến mất từ đó. Hàng năm mỗi chi nhánh tiến hành xử lý số liệu thu chi. Hệ thống hoạt động theo cách để nếu như ai đó cần tiền, thì họ có thể cầm tiền từ cái tủ này, và sau đó trả lại. Khi không có ngân hàng đặc biệt, thì họ có tài chính riêng. Ngân hàng đưa ra chế độ hạch toán. Và kết quả là, quanh cái tủ này cộng đồng trở thành một gia đình. Thế rồi bắt đầu có những kẻ chui vào cái tủ này, chúng làm trung gian quan hệ. Còn nếu như kể đến, thì theo luật “Về hợp tác xã”, ngân hàng thương mại đầu tiên đã được lập ra tháng 8 1988, rồi cuối cùng hệ thống ngân hàng đã bị xới tung lên.

Nhưng tất cả 3 luật lớn mà theo quan điểm của tôi, đã hủy diệt hệ thống của chúng ta nhiều hơn cả, là như sau:

1.Luật về doanh nghiệp nhà nước. Doanh nghiệp đã không còn lập kế hoạch, để định hướng tất cả các chỉ tiêu như trước kia, họ chọn 1 số chỉ tiêu, trong đó có đơn đặt hàng nhà nước. Tự nó là kế hoạch cho tất cả những gì còn lại. Vấn đề quan trọng thứ 2. là hạch toán đầy đủ và tự chủ tài chính hoàn toàn. Vorotnikov đã rất phẫn nộ, nhưng họ chẳng nghe ông ta. Ông là Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng RSFSR, hiểu rõ vị trí thật của nhiều doanh nghiệp, ông hiểu rằng, nếu đem các doanh nghiệp thua lỗ vào hạch toán, thì sẽ dẫn đến hoặc phá sản, hoặc tăng giá dữ dội, vì thể mà đẩy doanh nghiệp này ra tự chủ tài chính. Thứ 3. là tự chủ CNXH. Nó ngụ ý là, bắt đầu từ doanh nghiệp và kết thúc ở tổ đội, họ bắt đầu đưa vào nền dân chủ sản xuất. Đó là lựa chọn của các giám đốc, etc. Ở đó có khả năng các tổ chức cao hơn dừng lại, nhưng sợ dùng điều này. Quan hệ với tổ chức cao hơn là như sau: quan hệ chiều đứng mất đi, quản trị chiều đứng sụp đổ, hỗn loạn bắt đầu. Sau đó, sự cung ứng là theo quan hệ trực tiếp và cả một chuỗi những thứ khác.

Fursov: Nikolay Ivanovich, thế là cho phép các doanh nghiệp xuất khẩu ra thế giới…

Krotov: Khi đó vẫn chưa. Quan hệ kinh tế với nước ngoài chỉ dành cho các doanh nghiệp rất lớn. Họ có thể xuất khẩu theo sự cho phép, độc quyền (nhà nước) vẫn chưa bị phá bỏ. Lỗ hổng ở dạng doanh nghiệp liên doanh đã được tạo ra.

Fursov: Vào thời điểm nào đó, trong năm 1989 thực sự đã bắt đầu có sự xuất khẩu của doanh nghiệp ra thị trường thế giới, đô la quay về thay cho đồng rub và 1 số lớn rub chẳng mua được cái gì, còn dân chúng mua những thứ có thể tồn trữ lâu dài để tránh mất giá: muối, bột giặt, xà phòng, thâm hụt bắt đầu giết chết thị trường tiêu dùng.

Krotov: Thâm hụt đã bắt đầu năm 1988. Điều này trước tiên liên quan đến luật doanh nghiệp. Điều này đã xảy ra sau khi áp dụng luật này và luật sau đó về hợp tác xã tháng 5 1988. Người ta đã đặt các hợp tác xã vào trong điều kiện rất kỳ lạ. Đó là các doanh nghiệp không phải nhà nước và họ có thể không chú ý đến các chỉ đạo, đến tình hình hạn chế mà doanh nghiệp nhà nước cần phải tuân thủ. Họ không có trách nhiệm báo cáo, hay giữ giá cả. Do đó khi tất cả doanh nghiệp được lập ra, như đã đề cập hiện nay, các doanh nghiệp con, mà bấy giờ là hợp tác xã. Lãnh đạo doanh nghiệp lập ra cả loạt hợp tác xã, qua đó họ bán những đơn hàng quan trọng nhất, tốt nhất. Sau điều này, giá cả tăng vọt cộng thêm 1 điều là các hợp tác xã bắt đầu rút hàng hóa ra khỏi việc trao đổi với nhà nước, họ chế biến và làm hàng riêng, sau đó, thâm hụt nổi tiếng xuất hiện giữa năm 1988. Còn nếu chúng ta xét đến cuộc đấu tranh vì sự lành mạnh vẫn tiếp tục và sự sụt giảm giá dầu, nó gần như đã hoàn thành cấu trúc.

Vẫn còn 1 vấn đề quan trọng cần chú ý là luật về cho thuê được thông qua. Nó trông như vô hại. Cho đến lúc đó chúng ta có doanh nghiệp cho thuê, một loạt doanh nghiệp cho thuê cho đến 1987. Đặc điểm phá hoại nằm ở đâu? Abalkin bị coi là 1 trong những tác giả chính của luật này. Yasin: “Chúng ta trong những năm cải tổ cần điều khác. Cần giữ khuân phép XHCN, đó là sở hữu công nhà nước về phương tiện sản xuất để tăng cường động lực cho những người sử dụng nó, cho tập thể lao động. Trao nó cho doanh nghiệp trên thực tế là việc làm bất hợp pháp. Bởi vì doanh nghiệp được xác định như phức hợp tài sản (sau đó đã xảy ra không ít đau khổ), khi đó sự toàn vẹn của nó có thể bị đem cho thuê. Làm xuất hiện khái niệm doanh nghiệp cho thuê.” Đó là thời kỳ thay đổi, trên thế giới không ở đâu có điều này, đem cho thuê doanh nghiệp, khi đó 1 công ty có thể bị đem cho 1 công ty khác. Vì thế người ta đã nghĩ ra các tổ hợp quản lý tài sản. Đồng thời viết luật rằng, các đại diện pháp nhân có quyền cho thuê. Thế là các doanh nghiệp vận dụng, khi đó họ tính giá trị còn lại chỉ vài copek và cho các pháp nhân mới thuê. Đó là trong thời Xô viết. Nhờ điều này mà tư nhân hóa đã thực sự diễn ra. Tư nhân hóa thực sự. Một số lượng lớn các doanh nghiệp như thế, khoảng vài nghìn, có hàng triệu lao động làm việc ở đó. Cho thuê tạo ra khả năng lý tưởng mà không bị rắc rối để nắm lấy cái mỏ tuyệt vời mà để thực hiện nó, theo nguyên tắc là cần có kế hoạch.

Fursov: Có luật về Hợp tác xã, luật cho thuê và luật về xí nghiệp nhà nước. Theo quan điểm của cậu, bộ 3 luật này đã bẻ gãy xương sống nền kinh tế Xô viết cùng đời sống xã hội, kinh tế Xô viết. Tôi nghĩ rằng, không Gorbachev, cũng chẳng Ryzhkov hiểu được hậu quả hành động của họ.

Krotov: Có lẽ người ta đã giải thích cho Gorbachev điều này nghĩa là gì. Bởi vì nhớ rằng mùa thu tháng 10 (người ta đã tạo ra cái gì đó và sau đó đi đến các vùng để quan sát), Gorbachev đến Leningrad, ở đó ông ta nói rằng, chúng ta đang đợi một thời kỳ khó khăn và chúng ta như người bảo vệ cần trải qua nhiều điều, cần chịu đựng. Ngay sau đó là Hội nghị XIX vào năm sau, nó đã giết chết mọi ý tưởng…

Fursov: Và tổ chức đảng, thực tế thì cho đến khi bỏ điều 6 (**), đã tước đoạt của CPSU rất nhiều chức năng.

** Điều 6 Hiến pháp 1976 qui định đảng CPSU là lực lượng lãnh đạo, dẫn dắt Xô viết…

Krotov: Đúng. Ở đây có khẩu hiệu đẹp đẽ: “Tất cả chính quyền thuộc về Xô viết”, Xô viết đã được tạo ra…

Fursov: Và vẫn, nếu cậu nhớ, có chủ đề như thế này: tại Hội nghị, người ta khuyến nghị Bí thư thứ nhất làm Chủ tịch Xô viết. Mánh khóe gì ở đây? Đầu tiên người ta chọn cậu làm chủ tịch vùng, hay hội đồng thành phố, nhưng cậu được chọn không chỉ trong đảng, mà cả ngoài đảng. Đảng nắm từ trên xuống dưới.

Krotov: Anh nhớ câu nổi tiếng thời đó, khi Gorbachev diễn thuyết ở Novosibirsk: “Tất cả những điều tồi tệ đang xảy ra, xảy ra trên tầm trung của đảng, các bạn gây áp lực với nó từ bên dưới, còn chúng tôi sẽ thúc ép từ bên trên”. Sự phá hoại trên thực tế là có cấp bậc. Tại Hội nghị là Đại hội, như hoạt động thường lệ. Ở đó có các bầu chọn trên cơ sở thay thế, đề cử các ứng cử viên vào các tổ chức xã hội. Thực sự là chúng ta chọn tất cả, nhưng lại làm mình thành cái bậc thềm cửa hậu nào đó. Nhóm quốc tế được chấp nhận vào các tổ chức xã hội. Cộng thêm việc bỏ phiếu thuận bí mật cho chức vụ Chủ tịch Xô viết tối cao. Ông ta không quyết định tổ chức bầu cử trực tiếp. Đó là bầu Xô viết tối cao, nhưng sẽ diễn ra sớm. Năm 1987 và đầu 1988 là năm chìa khóa.

Fursov: Đó là lúc mà đất nước đi qua điểm không thể quay lại.

Krotov: Đó là trạng thái tê liệt gì đó. Cả 1 đội ngũ lớn đã được lập ra, những kẻ này không cho phép quay lại. Cơ sở xã hội cũng đã được tạo ra. Đầu tiên là các ngân hàng, một số lượng lớn các doanh nghiệp, НТТМ (ban Khoa học kỹ thuật đoàn viên Komsomol) được rót 1 lượng lớn tiền mặt – thực sự là cỗ máy rửa tiền cỡ lớn. Giới bề trên kinh tế trong tương lai cũng đã được tạo ra trong thời gian này. Smolensky xuất thân từ doanh nghiệp xây dựng, Khodorkovsky nhuộm quần jeans, Prokhorov và Khloponin có doanh nghiệp hóa chất lớn cho thuê và thuê các sinh viên trường tài chính. Thực sự tất cả đều bắt đầu như thế và là những tư sản đầu tiên khi đó, còn thuế thì rất dễ chịu chỉ có 3%, trong khi có vô số kinh doanh ngầm để kiếm tiền và rửa tiền. Họ bỏ vốn kiếm lời, trả 3% và tiền được rửa sạch sẽ.

(còn tiếp)

A. Fursov, tháng 7 2016

Nguồn: FB Trần Vinh

20 năm phá hoại CCCP – Phần I

“Sự sụp đổ CCCP là thảm họa địa chính trị lớn nhất thế kỷ”

I.V. Putin

Vào tháng 6 năm 1987, Đoàn chủ tịch BCHTƯ nhóm họp, họ ký án tử hình nền kinh tế Xô viết và, vì thế, sụp đổ của hệ thống Xô viết và Liên minh Xô viết đã xảy ra.

Tháng 6 năm 1967, cũng Hội nghị Đoàn chủ tịch BCHTƯ khác (sau đây gọi tắt là Hội nghị), trên thực tế, đã chặn đứng quá trình chuyển đổi thực tế từ hệ thống chống tư bản sang hậu tư bản, nghĩa là sang xã hội cộng sản. Giới quan chức hiểu rõ cái gì đe dọa họ và đã chặn quá trình chuyển đổi này lại.

Tháng 6 1957, có 1 quyết định đụng chạm và cũng 1 Hội nghị Đoàn chủ tịch BCHTƯ nhóm họp, trên thực tế là giữa Khrushchev và các đồng sự của ông ta – gọi là phe đảng và sau đó Shepilov gia nhập cùng ông ta.

Tháng 6 1937, tại Hội nghị Đoàn chủ tịch, Stalin đã cố để đưa ra ý tưởng bầu cử có lựa chọn và đã bị thất bại. Bên cạnh sự trùng lặp thú vị về ngày tháng, hôm nay chúng ta tập trung vào 2 Hội nghị: 1987 và 1967. Tôi nói chuyện cùng với nhà sử học Nikolay Ivanovich Krotov và cũng là chuyên gia độc đáo về hệ thông ngân hàng-tài chính Xô viết và Liên bang Nga.

Fursov: Câu hỏi đầu tiên để khởi động. Quyết định nào được đưa ra tại Hội nghị tháng 6 1987, để rồi quá trình phá hủy hệ thống Xô viết và Liên minh Xô viết trở thành không thể đảo ngược trên thực tế?

Krotov: Trên thực tế không ai hài lòng với Hội nghị này. Có 2 lý do: 1) Một mặt, con người nổi tiếng Evgeny Yasinis không hài lòng vì đã không triển khai nổi nhiều ý tưởng, được tiến hành thử nghiệm ở Hội nghị này. 2) Mặt khác, những người có quan hệ với các nhóm khác cho rằng, Hội nghị đã đặt dấu chấm hết cho tái tổ chức và cùng với nó là sự bắt đầu chuyển đổi trên thực tế cơ cấu xã hội. Hơn nữa, nếu nói về Hội nghị này thì cần nhớ cả các sự kiện đã xảy ra trước đó. Tháng 1 1987 có Hội nghị ngắn trong đó quyết định rất nhiều hoạt động chính trị được thực hiện vài năm sau đó. Hội nghị này A. H. Yakovlev (*) trở thành Ủy viên BCT, trên thực tế ông ta là kẻ chuẩn bị hội nghị. Sau điều này, áp lực chủ động nhằm mục đích thay đổi kinh tế, kể cả hệ thống xã hội của đất nước bắt đầu.

(*) Yakovlev: nhân vật giữ vai trò số 2 sau Gorbachev trong việc lật nhào Liên xô, ngoài ra, hắn phụ trách báo chí tuyên truyền, cổ xúy, thúc đẩy, kích động cải tổ và công khai, để rồi xuất hiện cả loạt báo chí, văn vở xét lại lịch sử, bôi nhọ, xuyên tạc các nhân vật lãnh đạo mà phe hắn không ưa thích như Stalin, Beria… tôi sẽ đề cập chi tiết thằng khốn Mác xít này nếu có dịp.

Fursov: Nhân vật Yakovlev được đặt vào bàn cờ và bắt đầu gây áp lực thay đổi kinh tế đất nước, gây thảm họa đối với Liên xô?

Krotov: Đúng hơn, ông ta chỉ là con tốt vào lúc đó, dẫn dắt là ở con Hậu. Không tình cờ khi Yakovlev đánh giá kết quả Hội nghị tháng 1 và tháng 6 đã nói rằng, cải tổ dưới hình thức cách mạng tháng 4 đã kết thúc. Bắt đầu quá trình thay đổi cơ cấu xã hội. Ngay sau tháng 1 có 1 số sự kiện quan trọng. Đầu tiên là Ủy ban cải tiến điều hành được lập ra. Về hình thức, lãnh đạo nó là A. Tikhonov, còn lãnh đạo thực sự là Nikolay Ivanovich Ryzhkov. Khi đó cũng lập ra Hội đồng khoa học, mà lãnh đạo là Dzhermen Mikhaylovich Gvishiani, là con rể nhân vật có tiếng Kosygin.

Fursov: Còn tiếp xúc với Câu lạc bộ Rome là Hiệu trưởng AURISR (Viện nghiên cứu hệ thống), cả tiếp xúc với IIASA (Viện phân tích hệ thống ứng dụng quốc tế), Viện hệ thống ứng dụng Vienna.

Krotov: Nhân vật này đáng quan tâm đến ngạc nhiên, chỉ hơi quên 1 chút.

Fursov: Ông ta là loại móc nối cổ điển, là kẻ có mối quan hệ với Cộng đồng tình báo Mỹ (United States Intelligence Community-IC) mảng kinh tế, với đảng và GB, với ta và không phải với ta. Khi nhìn những nhân vật như thế này không hiểu được ai vì chúng ta và ai không.

Krotov: Rất đúng. Những kẻ chủ nghĩa quốc tế như thế là loại cổ điển.

Fursov: Nếu nói 1 cách dễ hiểu, là kẻ trung chuyển không chức vụ.

Krotov: Khi đó một lượng lớn các nhà khoa học trong Ủy ban được cử đến chỗ ông ta, sau này họ được biết đến: Đó là L. Abalkin, N. Petrakov, Anchyshkin, Shatalin, Bogomolov. Đôi khi cả Gabriel Popov cũng đến, ông ta muốn thúc đẩy ý tưởng hệ thống quản trị-chỉ huy ở đây, là thứ diễn đạt ưa thích của ông ta và cũng được đưa vào tài liệu đầu tiên. Thời gian này có bài báo nổi tiếng “Bánh nướng ở đâu ngon hơn”, nó xuất hiện vào tháng 5 trên tờ “The new world” với chữ ký Popkova, nhưng nó là của Piyasheva nổi tiếng. Bài báo đưa ra kết luận cụ thể rằng, bánh nướng sẽ ngon hơn ở nơi thị trường lớn hơn. Sau đó thì đến lượt Shatalin xuất hiện. Tôi trích dẫn ông ta: “Thị trường XHCN có nghĩa là tất cả tài nguyên trong đất nước được qui định bởi thị trường và chỉ mỗi bởi thị trường. Nhưng nếu như thế, thì khi đó trên thực tế không tồn tại hệ thống chính trị mang đặc điểm CNXH. Trong trường hợp này, điều đó sẽ tốt hơn hoặc tồi hơn CNTB và thị trường XHCN chẳng có gì khác hơn là sự không tưởng dốt nát”. Đó là nói về bài báo tháng 5 trên tờ “Lý luận và thực tiễn” năm 1987.

Fursov: Điều này rõ ràng là Shatalin nói: Chúng ta không cần CNXH.

Krotov: Ông ta nói rằng, mọi nỗ lực thử nghiệm của Gorbachev và Abalkin, mà họ đã cố để thể hiện từ vị trí có chừng mực, nhưng họ chỉ làm vờ để ngụy trang ý tưởng thực sự thôi.

Fursov: Cũng như bài báo khác của Piyasheva mang tên Popkova, nói rằng “không thể nào thai nghén lại là chuyện nhỏ nhặt”. Phát biểu đi đến chỗ nói cần phải xác định, CNXH hay CNTB. Chán ngấy sự phỉnh phờ trống rỗng rồi.

Krotov: Rất đúng. Phương án đầu tiên của bản báo cáo Hội nghị là rất căn bản, nó căn bản đến nỗi Ryzhkov tuyên bố rằng ông ta sẽ ký đơn từ chức nếu nó được thông qua. Trên thực tế, cũng như khi Gaidar nói trong Hội nghị tháng 1 1992 về thả nổi giá cả, cùng với bãi bỏ hoàn toàn kế hoạch hóa và tất cả những “mỹ miều” khác. Khi đó cả BCT bị chia rẽ. Phe cấp tiến gồm những kẻ như E. Shevarnadze, B. Medvedev. Đó là những kẻ có liên quan nào đó với kinh tế đã chẳng bao giờ lãnh đạo được cái gì. Còn phe thứ 2, đó là Nikolay Nikitovich Slyunkov, thư ký về kinh tế (vào lúc đó có 2 người chịu trách nhiệm về kinh tế là Slyunkov và Ryzhkov, còn Vitaly Ivanovich Vorotnikov thuộc về nhóm khác). Do đó, Gorbachev quyết định không sử dụng phương án này. Ngoài ra, Abalkin xác nhận rằng, đã có quyết định như vậy, nhưng đề nghị của họ về thả nổi giá cả chỉ cần thiết đối với hàng hóa tăng giá, ví dụ như ô tô. Nhưng đã không được thông qua. Có sự kiện quan trọng đã xảy ra ở đây. Trong tháng 5, Mathias Rust đã bay máy bay vào Liên xô và hạ cánh xuống Quảng trường Đỏ.

Fursov: Điều này cho phép loại bỏ những người đứng đầu quốc phòng, họ đã chống lại chính sách đối ngoại.

Krotov: Pháo đã được chuẩn bị long trọng hơn. Bộ trưởng tài chính Boris Gostev báo cáo với BCT và Hội nghị câu chuyện kinh khủng về tình hình tài chính. Ông ta tuyên bố rằng cân đối tài chính của chúng ta có con số thâm hụt khổng lồ 300 tỷ rub, rõ ràng đó không phải là số liệu thực, mà là ngụy tạo. Nikolay Aleksandrovich Ostrovsky, người đã xoi xét câu chuyện lấp lánh của Hội nghị này cho rằng, đó là hành động được chuẩn bị để bẻ gãy sự phản đối của các thành viên BCT, những người vẫn không ủng hộ các quyết định cấp tiến.

Fursov: Có 1 vài tương phản. Ở 1 phía, nhìn chung là những kẻ không hề xa lạ như Gorbachev, Ryzhkov và 1 số nữa, ở phía khác là chiến dịch điều chỉnh nửa năm chuẩn bị cho Hội nghị, cần nó để bứng đi hệ thống Xô viết. Ở đây có cả Mathias Rust (để loại bỏ tướng lĩnh quân đội) cả giả dối thâm hụt ngân sách, cả đội ngũ cán bộ, thế này là trò chơi bàn cờ lớn.

Krotov: Cần thêm điều này, Shatalin đã tham gia vào tiết tấu này, Vụ tư tưởng của BCHTƯ (có sự kiểm duyệt) không thể không cho qua. Ở đây có 1 số lượng lớn ấn phẩm của Popkova và etc. Đó là sự chuẩn bị to lớn về tư tưởng.

Fursov: Tôi nhớ rõ là nửa đầu 1987, báo chí dân chủ của chúng ta, dường như là bung xích và bắt đầu sự giật lùi này, sau đó còn gia tăng số lượng.

Krotov: Năm 1987, chẳng ai lại không bung xích. Chỉ có thể tháo xích.

Fursov: Hoàn toàn đúng, nhưng bề ngoài trông như là… Mặc dù chúng ta biết, khi đó có đại hội điện ảnh nổi tiếng, năm nào nhỉ?

Krotov: Sau nữa, là năm sau đó.

Fursov: Sau đó, có điều rất thú vị. Elem Klimov nhớ khi kết thúc đại hội và khi họ đả phá tất cả những người bảo vệ chính quyền Xô viết, Klimov đã cuống quýt sao đó, kêu lên: “Chúng ta đã làm cái gì vậy?” và ông ta tự trả lời: “Chúng ta đã làm?! Đó là chúng ta đã làm!”. Thực sự là người ta đã tháo xích.

Krotov: Trong tháng 8 1987 có Hội nghị không chính thức ở Moskva. Các nhân vật công chúng được triệu tập, họ đủ độ kỳ vọng vào tình yêu tự do và khi Novodvorskaya tham gia nói rằng, chúng ta cần phải lập đảng thứ 2, cả hội trường im lặng như chết. Họ nhìn ra cửa và đợi ai đó đi vào bắt giữ tất cả. Chỉ sau khi ai đó ý nhị nói, chúng ta không ủng hộ 2 đảng, tất cả mới vỡ òa ra, hết căng thẳng. Vì lý do chuyên môn, tôi được trợ lý của Slyunkov kể rằng, thời đó khi Ryzhkov đến tòa nhà BCHTƯ thì thường mang theo mình cuốn sách của Lenin “Về hợp tác xã (О кооперации)”. Ông ta thậm chí không hề hình dung, Lenin trước cách mạng đã hợp tác tuyệt hảo với các nước tư bản phát triển để ‘biến Nga thành XHCN’. Còn theo luật “về hợp tác xã” thì cần thiết lập từ con số 0 bởi Khrushchev đã phá hủy tất cả các hợp tác xã. Ông ta (Ryzhkov) thậm chí không thể hiểu được sự khác biệt.

Fursov: Câu chuyện mà cậu kể làm tôi nhớ những dòng cuối cùng của cuốn tiểu thuyết Herbert Wells “Người vô hình”. Sau cái chết của người vô hình, cảnh sát và Kemp cố để đoạt lại cuốn sổ tay có còn đó hay không từ ông chủ khách sạn, nơi Griffin đã dừng chân. Còn ông chủ khách sạn nói: “Không, không, chẳng có cuốn sổ nào bỏ lại cả”. Còn sau đó Wells viết tiếp: “Nhưng thỉnh thoảng, vào buổi chiều đông, ông chủ khách sạn kéo bức rèm che cửa sổ, lấy cuốn sổ ra và bắt đầu mở, và đọc: “Gạch nối, hai, cộng ba. Đây là cái đầu!” rồi gấp sổ lại”. Cũng như thế, Nikolay Ryzhkov làm tôi nhớ về cuốn sách “Hợp tác xã” của Lenin. Nó là thứ kỳ lạ! Quả là Ryzhkov đã chối bỏ những ý nghĩ sáng suốt. Kỷ nguyên khác Ryzhkov cũng không thể hiểu được tại sao chúng ta đã chẳng có hợp tác xã. Đã bị tiêu diệt hết rồi!

Krotov: Tôi sợ là có thể thế.

(còn tiếp)

A. Fursov, tháng 7 2016

Nguồn: FB Trần Vinh

Gorbachev đã giả tạo thiếu hụt thực phẩm như thế nào

Gã cố ý làm như vậy trong Cải tổ (Perestroika) để áp đặt theo tem phiếu.

Thực phẩm là nguồn dự trữ chiến lược quan trọng. An ninh và quốc phòng của đất nước phụ thuộc vào nó.

Một tính toán cho thấy, an ninh của 1 quốc gia chỉ đảm bảo nếu tự chủ được 80% nhu cầu lương thực. Nếu thấp hơn, đến 50% – kẻ thù có thể dễ dàng kiểm soát chỉ bằng tay không. Thời kỳ trước Gorbachev, LX đảm bảo 95% nhu cầu lương thực, nhưng chỉ trong vài năm cầm quyền, hắn ta đã đẩy 1 cường quốc hàng đầu thế giới vào hoàn cảnh thiếu ăn.

Vào thời kỳ đen tối nhất dưới triều chính Gorbachev-Yeltsin, khẩu phần ăn tb đã tụt xuống còn 2040 Kcal/ngày, theo Tổ chức lương thực thế giới, 2150 kCal/ngày là mức thiếu ăn thường xuyên.

Ở thời kỳ Xô viết (trước Gorbachev) người ta không phải tranh cướp đậu, xúc xích, dồi, pho mát, còn thịt có thể mua được với giá phải chăng cho sinh viên dù phải xếp hàng. Ở chợ, giá cả mọi thứ hầu như cao gấp 3, nhưng có mọi thứ, trừ những loại nhập khẩu như chuối, dứa…

Thậm chỉ cho đến năm 1987, sản lượng lương thực vẫn tăng với nhịp điệu đều đặn so với mức tăng dân số và tiền lương. Sản lượng thịt so với năm 1980 tăng 135%, phó mát tăng 131%, cá 132%, bột mỳ 123%. Mức lương tăng tb 19%. Toàn bộ các xí nghiệp trong ngành lương thực-thực phẩm hoạt động hết công suất và đều đặn. Nhưng đến cuối 1988 ở Maskva, đâu đó dân chúng ngoại ô, người đi công tác đã bắt đầu khuân đi tất cả mọi thứ mà họ có thể “tìm được”, tem phiếu xuất hiện. Rất nhanh, mọi thứ bắt đầu khó mà mua. Dân chúng xếp hàng cả ngày, mỗi lần 3 giờ để mua thực phẩm theo mức hạn chế. Mơ hồ và khó hiểu, bỗng nhiên mọi thứ biến đi đâu, cả những thứ vặt vãnh như bao thuốc lá?

Có thể kết luận bước đầu: khan hiếm là giả tạo, không phải ở khâu sản xuất, mà ở lưu thông phân phối. Một bằng chứng rõ ràng: Ngày 1 tháng 1 1992, bắt đầu “liệu pháp sốc” của Gaidar, ngay ngày mùng 2 sau đó các kệ hàng trong các cửa hàng đã đầy ắp. Nhưng giá cả bắt đầu tăng hàng ngày, đôi khi đến hơn 30% trong ngày. Có đáng để Gaidar sau này khoe khoang thành tựu chấm dứt khủng hoảng thực phẩm!?

Đầu cơ thực phẩm

– Có tư liệu: phát biểu của kẻ sau này là thị trưởng Moskva đầu tiên Gabriel Popov tại Nhóm đại diện liên vùng, ở đó ông ta nói rằng cần thiết phải tạo ra tình cảnh như vậy đối với các nhà sản xuất để hàng hóa phân phối theo tem phiếu – điều này được Yury Prokofiev, bí thư thứ nhất CPSU Moskva 1989-91 kể lại (để sau đó kinh tế thị trường như tuyên bố) – Nó gây ra căm phẫn trong giới quần chúng công nhân và họ đã bị kích động chống lại chính quyền Xô viết.

Yury Luzhkov, khi đó là “lãnh đạo” Moskva giải thích sự gián đoạn, ông ta nói “chúng tôi phải cung cấp đến Moskva thịt nhiều hơn đáng kể, để đáp ứng đầy đủ nhu cầu, nhưng bộ phận bốc dỡ hàng hóa đông lạnh không cho phép. Bởi không có đường vào, xe đông lạnh không thể dỡ hàng.”

Các giáo đồ dân chủ Judeo-Communist cũng đã từng làm điều lâm ly bi đát như thế trước đây: theo cùng 1 cách, nhờ sự khiêu khích và tự sát của đám quan chức bị mua. Tháng 2 năm 1917, chúng làm gián đoạn giả tạo việc chuyên chở lương thực vào Petrograd, nhưng lại chở rất nhiều binh lính từ mặt trận trở về vào đây, gây tình trạng hỗn loạn để lật đổ Nicholas II. Lần này có chút khác, Ủy ban Moskva được lập ra để chống tình trạng này, chỉ có điều đám ủng não ngây ngô trong ủy ban chỉ có 1 ý tưởng đơn giản: có thể giao hàng hóa đông lạnh như thịt ngay tại các đường nhánh của các nhà máy khổng lồ ở Moskva, ví dụ, Nhà máy tên lửa vũ trụ Khrunichev là nơi có 80 ngàn công nhân, Tổ hợp “Búa và Liềm” hay “Thép Muscovite” có 20 ngàn công nhân. Ban chấp hành công đoàn phân phối mọi thứ, công nhân bốc dỡ, chẳng có gì phải lo. Như thế, sẽ chẳng có kí thịt nào rơi vào tay con buôn. Chỉ có 1 điều không ngờ: chính điều này tạo ra 1 tầng lớp con buôn ngầm mới nổi ủng hộ đám cặn bã cải tổ.

Với sự ủng hộ của các tổ chức như thế, tâm trạng u uất và chia rẽ đã bị thổi bùng lên 1 cách có chủ đích, gợi ý cho dân chúng rằng mọi tai vạ của họ là do láng giềng. Chương trình TV “600 giây” thời 1989-91 thường xuyên chiếu cảnh các xe tải chở hàng đến thủ đô đã trút các kiện hàng “tem phiếu” xuống cống rãnh ở ngoại ô vì họ không được trả hàng trong thành phố.

– Thịt và sữa đã đến, trẻ em bốc hàng và như mọi khi là sinh viên. Họ được nói trên đường là: “Có tiền thì hãy tiêu sạch đi, sắp chẳng tiêu được đâu”, – Nikolay Ryzhkov, Chủ tịch HĐBT LX 1985-90 nhớ lại. Ông ta là người đầu tiên giải mã Boris Yeltsin đã dùng quyền lực cá nhân làm đối thủ Gorbachev mất uy tín như thế nào, khi chỉ trong 1 ngày đóng cửa 26 trong số 28 nhà máy thuốc lá để “sửa chữa” Thuốc lá đã biến mất khỏi các quầy hàng là vì thế.

– Quyết định nhập khẩu hàng hóa của chính phủ đã vét sạch vàng dự trữ của Xô viết, Mikhail Poltoranin, 1 cựu bộ trưởng ủng hộ nhiệt thành và là thành viên bộ sậu Yeltsin cho biết. Vàng đã chảy ra nước ngoài thường qua các thủ tục “thân quen”. Ví dụ, ở cảng Leningrad, Riga hay Tallinn hàng hóa chất lên tàu bán “cho nước ngoài” mang nhãn hiệu ngũ cốc hạt rẻ tiền, nó được chở đến đâu đó Tây ban nha, Hy lạp rồi lại cập vào Odessa và biến thành bột mỳ cao cấp “nhập khẩu” có giá đến $120 mỗi tấn.

Giới đầu cơ hoành hành mà không bị trừng phạt. Quần chúng bắt đầu kéo ra quảng trường phẫn nộ, họ đòi hỏi chấm dứt cướp phá đất nước. Chính phản ứng phẫn nộ thái quá của họ giúp đám Dân túy cải tổ thắng thế.

Kinh tế rối loạn

* Ngày 1 tháng 1 1987 là ngày thai nghén ý tưởng doanh nghiệp-công chức đảng. Trước đó, độc quyền ngoại thương và Ủy ban nhà nước về quan hệ kinh tế xuất-nhập khẩu đã trao cho 20 bộ và 70 doanh nghiệp. Các lãnh đạo và quản lý tỏ ra đã kiếm được cái máng ăn nhà nước.

* Ngày 28 tháng 1 1987 bắt đầu thành lập “Kinh tế Komsomol”. Dưới sự bảo hộ của Ban CHTW Đoàn thanh niên CS Leninist, các Trung tâm Sáng tạo khoa học-kỹ thuật được lập ra khắp cả nước. Chúng có nhiệm vụ giới thiệu “công nghệ mới” ra mọi lĩnh vực kinh tế quốc dân. Đó là cái ổ để kiếm chác. Không quá nửa năm, Luật doanh nghiệp nhà nước cho phép ( mà lẽ ra những kẻ đó đáng bị xử bắn – gọi là kinh tế thị trường): biến các hoạt động phúc lợi (miễn phí) thành tiền mặt. Tiền được các “Trung tâm sáng tạo” của Đoàn thanh niên đặc quyền hưởng. Kể từ đó về sau hình thành 2 nhóm “làm ăn” bề trên: các lãnh đạo xứ nghiệp nhà nước và các “Trung tâm sáng tạo” này.

Vì đã “phục vụ”, các “Đoàn viên Komsomol” hưởng 18 đến 33% trong 5% chiết khấu cho Hội đồng điều phối của thành đoàn. Theo phân công, các “Đoàn viên Komsomol” lôi kéo bà con, họ hàng vào tổ chức ra các “Trung tâm ảo tạm thời” để trục lợi cho các thủ lĩnh. Lược đồ trộm cắp, biển thủ bắt đầu. Một cái Trung tâm như thế là “Menatep” do Mikhail Khodorkovsky làm lãnh đạo, còn “Menatep” sau này thành Tập đoàn của hắn. Các chiến hữu của Khodorkovsky là Leonid Nevzlin và Vladislav Surkov – kẻ không thể chìm từ thời Yeltsin và hiện là trợ lý của TT Putin. Những kẻ cạnh tranh khác như Vladimir Preobrazhensky về sau làm phó chủ tịch của 1 loạt doanh nghiệp như Inkombank, Vimpelcom, tổ hợp thực phẩm Vimm-Beale-Dunn, Sergey Lisovsky, kẻ trở thành nổi tiếng với vụ “Cái hộp dưới máy photocopy” đựng $538 nghìn tiền mặt. Rất nhiều đã trở thành ông chủ giàu có ngày nay.

Không hề cường điệu, toàn bộ nhà giàu Nga hiện nay, nếu không là lãnh đạo Cộng sản thối nát thì cũng là đoàn viên Komsomol bẩn thỉu dưới thời Gorbachev. Một mình Gorbachev không thể làm sụp đổ cả 1 chế độ! Điều đó còn nhờ vào 1 lớp đông đảo những kẻ có chức quyền cơ hội trục lợi, và đông đảo quần chúng phẫn nộ, thấy chính quyền không đáng để tồn tại.

Tiếp tục phá hoại…

* 26 tháng 3 1988, luật “Về hợp tác ở USSR” cho cơ hội để ra đời các doanh nghiệp và liên doanh với nước ngoài. Điều chủ yếu là 1 loạt doanh nghiệp được lập ra với mục đích xuất khẩu để tích trữ ngoại tệ. Xuất hiện các doanh nhân ngầm đầu tiên thuộc giới công lực KGB, OBHSS, các cơ quan khác liên quan đến giới tội phạm. Cho đến năm 1990, với các nước khối SEV như Ba Lan, Czech, Hung, Bul, Ru, Đức, Mông cổ, Việt Nam, Albania, Cuba, việc thanh toán quốc tế vẫn giữ bằng đồng rub chuyển đổi, có giá trị 0,987412 grams vàng. Đó là ngoại tệ mạnh liên quốc gia đầu tiên không dùng tiền mặt.

* Năm 1990 Gorbachev và Ryzhkov buộc khối SEV ra quyết định thanh toán bằng đô la. Các nước trong khối lại không có đô la, phải nhờ cậy vào IMF và WB. Điều này tạo ra nhu cầu khổng lồ cho cỗ máy in tiền FED vận hành. Thay vì phổ biến kinh tế thị trường tự do, chính Gorbachev đã tước đoạt thị trường của đất nước mình và khối, đồng thời gieo mầm để Mỹ kiểm soát nốt phần còn lại của thế giới. Điều này cũng tác động mạnh đến thị trường lương thực.

Một lớp các ông chủ mới hình thành, làm giàu bằng cách xuất khẩu lương thực để hưởng chênh lệch giá và thu ngoại tệ mạnh. Mặc kệ hàng đoàn người dài xếp hàng trước các quầy thực phẩm trống rỗng, bọn chúng vơ lấy tất cả mọi thứ để xuất khẩu (có những mặt hàng chênh lệch giá với phương tây đến 10 lần): bơ, pho mát, thịt, ngũ cốc, sữa, đường… thậm chí cả hoa quả sấy khô. Điểm đến không còn là khối SEV mà là các nước tư bản, ví dụ Đức, Anh, Ấn.

* Ngày 26 tháng 12 1991, Liên Xô chấm dứt tồn tại. Sáng hôm sau ban bố luật: “Các biện pháp khẩn cấp để tiến hành cải cách đất đai ở Nga”. Bắt đầu tăng tốc tiến trình cưỡng bức giải tán các nông trường tập thể và áp dụng CNTB của đầu sỏ và giới tội phạm vào nông thôn.

Đất của kẻ khác

Như nói trong phần đầu, an ninh quốc gia khó có thể đảm bảo nếu không cung cấp được 80% nhu cầu lương thực. Con số này ở nước Nga hậu Yeltsin chỉ 55%. Boris Yeltsin tiếp tục kết liễu nông nghiệp tập thể, tư nhân hóa đất đai và sản xuất nông nghiệp. Đó là 1 tội lỗi trong vô số tội lỗi gã Bí thư CS đã làm. Trong tư liệu “Yeltsin đã phản bội cả Tổ quốc và nhân dân mình” đã chỉ rõ thực trạng: cho đến 2013, ước tính 3 triệu hecta đất nông nghiệp tốt nhất nằm trong tay nước ngoài trong 1 quá trình dài đầy phi pháp. Người Nga ăn bánh mỳ, thịt, bơ sữa… là sản phẩm Nga nhưng dán mác ngoại quốc và phải trả giá đắt cho cái mác đó. Cho đến khi Vladimir Putin xuất hiện.

Không có gì thay đổi nhiều khi Putin nắm quyền cho đến ngày 19 tháng 5 2008, nhà lãnh đạo tuyên bố Nga phải tự bảo vệ mình trước các biến động mạnh của thị trường lương thực và phải trở lại vai trò lớn trong thị trường thế giới. Nông nghiệp Nga mới bắt đầu thay đổi.

Không dễ, khoản nợ nông nghiệp đã thành khổng lồ hơn 2000 tỷ rub (khoảng 82 tỷ USD năm 2008). Ngay cả khi được xóa nợ, thì hạ tầng kỹ thuật như máy móc cơ giới, thủy lợi, phân bón đã bị phá nát. Còn vốn đầu tư: chẳng có ai dám vay lãi với con số NHTW áp đặt 25%/năm để làm nông nghiệp!

Cuối cùng thì Nga đã khôi phục hoàn toàn nông nghiệp, đã xuất khẩu tuy chưa bằng thời kỳ đỉnh cao Liên Xô.

Nguồn: FB Trần Vinh

Tháng bọ cạp, năm rắn đỏ – Phần cuối

3/ Vẫn là một người theo CNXH?

Liệu nước Nga còn có thể quay trở lại với CNXH không? Nói chung liệu vào cuối thế kỷ XX có thể vẫn là một người theo CNXH không?

Tôi không thể bàn luận vấn đề này ở cấp độ mong muốn, nguyện vọng. Tôi không thể luận bàn với cả những người hiện vẫn tin rằng CNXH sẽ trở lại: mong ước và niềm tin không phải là lĩnh vực của khoa học. Tôi cũng không thể thảo luận vấn đề ở cấp những người công kích những thời đại đã đến. Phê phán công kích cái mới chẳng phải là cách chứng minh rằng con đường cũ là tốt đẹp.

Hơn thế nữa, tôi lại cũng không thể đồng ý với quan điểm của kẻ thù. Chúng dường như đã xâm nhập vào Đảng và nhà nước và phá tan tất cả. Quả là không biết điều đó đã diễn ra từ khi nào. Một số người bảo là vào thời Gorbachev, số khác nói thời Breznhev, số thứ ba – thời Stalin, số thứ tư bảo là từ thời thanh lọc đầu tiên, thời Lenin, khi mà cứ hai đảng viên thì có một người bị khai trừ khỏi Đảng. Nhưng lại đã từng có hàng triệu người – từ những công dân bình thường cho đến những nhà khoa học và nhà văn đã hiến dâng toàn bộ sức lực của mình, đôi khi cả mạng sống của mình cho công cuộc thực nghiệm XHCN. Và nếu mặc dù điều đó quả đã ngoài sức chịu đựng của con người, CNXH nhà nước vẫn không trụ vững được thì điều đó có nghĩa là vấn đề nằm ở một cái gì đó khách quan.

Khi tranh luận về tương lai, tôi không thể chấp nhận lý lẽ của những người viện dẫn “giá chi phí”, tạm gọi là “mẫu số”. Cho dù tôi có thông cảm với các nạn nhân thế nào đi nữa, tôi vẫn biết rằng chết chóc, xương máu và đau khổ bao giờ cũng song hành với lịch sử, nhưng không bao giờ những cái đó là lý lẽ để chứng minh nó đúng hay sai.

Bác bỏ tất cả những quan điểm nói trên, tôi vẫn cho rằng thảo luận vấn đề về khả năng nước Nga quay trở lại với CNXH là đúng, nên làm. Có điều là phải tranh luận dựa trên cơ sở khoa học.

Trên cơ sở khoa học tức là thế nào? Thì chí ít cũng phải ở cấp độ những chứng lý của Karl Marx. Ông ta cho tính khoa học của lý luận về CNXH của mình là ở chỗ nào? Ở chỗ CNXH hay nói chính xác hơn là CNCS sẽ đến khi nào có được những điều kiện khách quan.

Thế nếu không đạt đến trình độ ấy thì sao? Thì lúc đó người theo CNXH sẽ phải coi quá độ lên CNXH là chuyện phiêu lưu. Chính đó là cách xử sự của Plekhanov, người đã coi nước Nga là chưa đủ trưởng thành để đạt tới CNXH đích thực và vì thế đã lên tiếng chống lại Lenin vào năm 1917. Trước đó nữa, Marx cũng đã nói về tính chất không tưởng của Công xã Paris: các chiến sĩ công xã đã dám tấn công trời. Anh dũng, đẹp đẽ dấy, nhưng vô vọng.

Antonio Gramsci đã có lúc đưa ra một cách so sánh hình tượng: một cô bé chín tuổi khi trưởng thành có thể sẽ sinh con, sẽ trở thành một người mẹ tốt. Nhưng nếu bắt cô bé khi mới lên chín tuổi ấy cứ phải sinh con thì đứa con không có đã đành, mà ta còn mất luôn cả người mẹ tương lai nữa.

F.M. Dostoevsky chính là muốn ám chỉ việc chưa có những điều kiện cho CNXH ra đời ở nướoc Nga khi viết về Liputin, một người theo CNXH kiểu Phurie: “Đêm đêm cứ mê mẩn trước những bức tranh huyễn hoặc của tòa lâu đài Phalanstera mà ông tin chắc là chẳng bao lâu nữa sẽ được xây lên ở nước Nga và ngay tại tỉnh nhà như tin vào sự tồn tại của chính mình vậy. Mà đó lại là nơi ông đã tích cóp gây dựng cho mình một “căn nhà nhỏ”, nơi ông ta đã hai lần cưới vợ và coi tiền của là vợ mình, nơi mà có lẽ xung qunah cả trăm dặm cũng chẳng thấy một bóng người nào khác ngoài một mình ông, mặc dù nhìn bề ngoài chỉ giống với thành viên tương lai của nước cộng hòa xã hội và sự hài hòa xã hội của toàn thế giới”.

Và chỉ có Lenin, trong khi dạo chơi trên những triền núi Thụy Sĩ, xa lánh mọi khổ đau bất hạnh của thế giới mới cho rằng khi đã quốc hữu hóa được nền kinh tế (điều tất yếu khi đang có chiến tranh) mà ông ta nghiên cứu qua sách vở và độc quyền hóa được chống đỡ bằng quyền lực nhà nước là đã tạo ra được cơ sở của CNXH mà thôi.

Nhưng thực tiễn là tiêu chuẩn chủ yếu. Dựa trên cơ sở những ức đoán của Lenin vẫn là việc quốc hữu hóa kia, chỉ có điều là đã phóng lên thành cái phổ biến, và vẫn thứ chủ nghĩa độc quyền nhà nước, cũng trở thành cái phổ biến kia, người ta đã có được hình thù “CNXH”? Rồi bổ sung thêm vào đó và là kết quả của mọi cái là chế độ quan liêu mặc sức lộng hành và một nhà nước độc tài, bởi nếu không độc tài thì không thể giữ gìn và bảo vệ cho việc quốc hữu hóa toàn diện lẫn quyền lực độc tài của tầng lớp quan liêu được.

Vì vậy tôi muốn được là một người theo CNXH mà đồng thời cũng muốn bảo vệ việc phát triển sở hữu tư nhân và thị trường trong giai đoạn phát triển đó của xã hội, bởi chỉ có những cái đó – theo Marx – mới có thể đưa nền kinh tế đạt đến trình độ khi mà những hình thức làm việc chung trở thành có thể. Hơn thế, vẫn là một người mang chính kiến XHCN đích thực, tôi mới có thể và có trách nhiệm nói chung, đứng lên chống lại chế độ của thứ CNXH nhà nước độc tài.

Chủ nghĩa xã hội nhà nước bị đánh bại không phải bởi CNTB. Cái chiến thắng nó là chế độ tương hợp với giai đoạn phát triển hiện nay của nền văn minh loài người – đó là chủ nghĩa hậu công nghiệp. Và những người theo CNXH hiện nay có ba phương án. Hành động theo Marx, tức chờ đợi. Hành động theo Lenin – bức đặt lịch sử. Hành động theo quan điểm xã hội – dân chủ: thừa nhận tính tất yếu không tránh khỏi của chế độ hậu công nghiệp và đấu tranh cho khả năng cao nhất trong điều kiện có chế độ đó để thể hiện hóa một số tư tưởng của CNXH.

Nhưng không thể giới hạn cuộc tranh luận ở vấn đề về độ trưởng thành của xã hội để có được CNXH. Những tư tưởng của CNXH không phải từ trên trời rơi xuống và không thể là cái gì đó chết cứng. Lý luận về CNXH cần phải phản ánh được hiện thực mới. Tôi xin nêu hai thí dụ. Mọi công cuộc xây dựng CNXH đều dựa trên cơ sở lý luận về giá trị lao động, khi có chi phí lao động và thành quả vật chất của lao động – với tính cách là đối tượng của tha hóa và chiếm hữu. Nhưng chúng ta đang bước vào thời đại thông tin. Sản phẩm của lao động trí óc là thông tin. Các sản phẩm thông tin thường nói chung không thể “tha hóa” cũng như không thể “chiếm hữu” được.

Thế giới hiện đại cũng không thể tồn tại nếu không có những cơ cấu tổ chức; các cơ cấu tổ chức không thể tồn tại thiếu một bộ máy; bộ máy lại không thể tồn tại mà không có tầng lớp quan liêu. Trong chế độ hậu công nghiệp, tầng lớp quan liêu đang trở thành giai cấp thống trị. Lý luận ngày hôm nay về CNXH không thể không xét đến điều đó.

Cả hai thí dụ đều nói lên rằng: cần phải có những cách tiếp cận mới đối với chính luận về CNXH.

Rõ ràng là: trong giai đoạn phát triển hiện nay của nền văn minh và trong tương lai tới đây, CNXH trong lý luận đang đòi hỏi phải được đổi mới, còn trong thực tiễn có thể chỉ là lĩnh vực của những biện pháp cục bộ trong khuôn khổ chế độ hậu công nghiệp.

*

*  *

“Như đã không biết bao nhiêu lần cả trong lịch sử loài người lẫn lịch sử khoa học và kỹ thuật, khởi đầu của một thời đại luôn gắn liền với một cuộc thực nghiệm, dù có nhiều ý nghĩa giáo huấn, nhưng nói chung đều thất bại. Nhưng dù vậy, nó đã cho phép treo trước con đường thoạt nhìn thấy rất hấp dẫn một tấm bảng: “Đường cấm”.

Người ta thường bảo: kết quả xấu cũng là kết quả. Đúng vậy: Nhưng trong trường hợp này điều đang nói không chỉ là về một kết quả xấu không thôi, mà còn về sự tác động rất lớn của nó tới việc thu được kết quả tốt.

CNXH nhà nước không phải là một thứ bệnh truyền nhiễm mà loài người có thể tránh được nếu tiêm chủng chu đáo: chế độ Xô viết giống những căn bệnh trẻ em nhiều hơn, cái mà nếu không vượt qua được thì không thể có một con người lành mạnh.

Columbo cho đến những ngày cuối đời vẫn cho rằng ông ta đã tìm ra con đường dẫn đến Ấn Độ. Nhưng rốt cuộc thì mới hiểu ra rằng đó là châu Mỹ.

Người ta đã từng – và một số người hiện vẫn cho rằng Cách mạng Tháng Mười đã mở ra kỷ nguyên của CNXH. Nó thực tế đã bắt đầu một kỷ nguyên mới. Nhưng không phải là kỷ nguyên của CNXH. Mà là kỷ nguyên đưa loài người quá độ từ CNTB lên chế độ hậu công nghiệp.

Người dịch: Thạch Viên

Nguồn: TĐB 97 – 21

Tháng bọ cạp, năm rắn đỏ – Phần II

2/ Tử số và mẫu số

Chúng ta hãy đánh giá Cách mạng Tháng Mười theo cách phân nhỏ ra: kết quả thu được và cái giá của nó. CNXH nhà nước ở Nga đã đạt được điều gì? Trước hết là nó đã giữ được tính toàn vẹn của Nhà nước Nga. Đó là một thành tích rất to lớn vì tất cả các đế chế lớn trong thế kỷ XX đều đã sụp đổ.

Thành tích thứ hai gắn liền với cái thứ nhất. Đã bảo vệ được đất nước nhờ đã đưa ra được một giải pháp mới về vấn đề dân tộc cho loài người. Đã tách ra được không phải là một, mà cả một nhóm các dân tộc đi đầu.

Thành tích thứ ba của CNXH nhà nước là trong nước đã tạo ra được một tiềm lực công nghiệp độc lập về mặt quốc phòng.

Nhưng cũng đã phải trả giá cho tất cả những thành quả đó. Cái giá thứ nhất và cũng là quan trọng nhất – đó là số sinh mạng con người lớn khủng khiếp. Hàng chục triệu người đã chết. Trong nội chiến. Trong công cuộc tập thể hóa. Trong đàn áp thanh trừng. Chết vì việc chế tạo tên lửa và bom nguyên tử. Và đơn giản là chết để “làm trong sạch” nhân dân và chuẩn bị cho nó đi tới một tương lai tươi sáng. Các nhân vật trong cuốn “Lũ quỷ” của Dostoevsky: “…cho dù người có chữa trị thế giới này thế nào đi nữa cũng không chữa được, rồi sau khi đã chặt phăng hàng trăm triệu cái đầu để trấn an bản thân trước khi nhảy qua một con mương nhỏ… có gì mà phải sợ nếu như với những ước mơ hão huyền chậm chạp, chế độ chuyên chế trong trăm năm xơi không phải một trăm, năm trăm triệu cái thủ cấp?

Cái giá đắt thứ hai là đã xóa bỏ tầng lớp ưu tú của xã hội – cả của người Nga lẫn của các dân tộc khác. Đồng thời cũng đã phá tan tành các nền văn hóa dân tộc mà trước hết là văn hóa Nga. Kết quả là các phong tục tập quán đạo lý, tư tưởng trật tự pháp luật, tinh thần ý thức của người làm chủ và sở hữu đều tiêu tán.

Cái giá thứ ba là sự mất mát cực kỳ to lớn các nguồn lực không chỉ con người mà là cả tài nguyên thiên nhiên. Người ta đã phung phí không hề xóa xa từ dầu mỏ, rừng cho đến đất đai phì nhiêu.

Cái giá thứ tư là đã phá hủy nghiêm trọng thế cân bằng sinh thái trong nước, gây ra những thảm họa sinh thái.

Kết quả của những phương án phát triển theo con đường CNXH đã chọn là hệ thống đàn áp các quyền tự do công dân trong chính trị và phân phối cào bằng trong kinh tế. Và cái giá thứ năm là tính ỳ củ đại bộ phận người dân.

Đã có mấy thế hệ những kẻ ăn bám sinh ra và lớn lên.

Tiềm lực công nghiệp – quân sự đã độc quyền nền kinh tế, làm méo mó cả cấu trúc của nó, khiến cho các ngành sản xuất phục vụ tiêu dùng chỉ còn có cái xác ngoài. Còn ở nông thôn, nơi trở thành khu vực chu cấp tiền của cho công cuộc công nghiệp hóa, thì lâm vào cơn khủng hoảng triền miên và không cách gì nuôi nổi đất nước nếu không nhập khẩu lương thực “của CNTB”.

Nhưng có lẽ nguy hại nhất là lĩnh vực tiến bộ KHKT. Về thực chất, tất cả các thành tựu KHKT của chúng ta đều là những thứ vay mượn của những nước mà chúng ta vẫn gọi là “thối nát”.

Sự tụt hậu về KHKT có nghĩa là: cả tư tưởng CNXH với tính cách là một chế độ tiến bộ hơn, lẫn tư tưởng bảo vệ nước Nga với tính cách là một nước lớn – đều đang trong tình trạng hết sức nguy ngập. Vấn đề không chỉ là ở những khoản chi phí quá sức cho cuộc thực nghiệm. Vấn đề là ở chỗ nó đã không đạt được mục đích của mình. Chế độ Xô viết, xét cho cùng, đã không giải quyết được một cuộc khủng hoảng nào sinh ra nó. Đó là kết quả mà Cách mạng Tháng Mười đưa lại cho nước Nga. Còn đối với thế giới thì sao?

Có một chuyện tiếu lâm nổi tiếng về mục đích của việc chúng ta sống ở Liên Xô: chúng ta sống ở đó là để phương Tây dễ dàng hơn và có sức thuyết phục hơn trong việc hù dọa công dân các nước bên ấy – trông đấy, chớ dại mà làm như nước Nga.

Nhưng phản ứng đầu tiêncủa phương Tây trước cuộc thực nghiệm XHCN ở nước Nga… cũng lại là một thứ CNXH, có điều không phải là CNXH quốc tế, mà là CNXH dân tộc, cái mâu thuẫn với chủ nghĩa phát xít.

Nếu những người Bolsevich vẫn thường nói rằng CNXH là cái cần cho toàn thể loài người, thì CNXH dân tộc xác nhận rằng cNXH đó là cái chỉ dành riêng cho các dân tộc, chính xác hơn là chủng tộc được tuyển chọn. Còn như ý tưởng về một xã hội được tổ chức theo kiểu tổng tài thì đó là ý tưởng chủ yếu trong cả hai cuộc thực nghiệm.

CNXH dân tộc động viên được nhanh hơn, đạt được thành quả nhanh hơn – cả trong nước lẫn khi bành trướng ra ngoài. Và trong CNXH dân tộc cũng có nhiều mâu thuẫn hơn cũng như nhiều mặt yếu kém hơn. Vì thế nó cũng bị loại khỏi vũ đài lịch sử trước tiên: CNXH Xô viết, rốt cuộc cũng đá phá sản hoàn toàn.

Vậy ai thắgn? Chế độ mới – chế độ hậu công nghiệp. Ra đời cũng với “đường lối mới cả Roosevelt ở Mỹ. Được làm phong phú hơn bằng những biện pháp của Kế hoạch Marshall. Bằng các cải cách dân chủ – xã hội.

Trong kinh tế – chế độ đa nguyên các hình thức sở hữu: 1/4 của nhà nước và cộng đồng, 1/2 – tập thể cổ đông, hợp và 1/4 – sở hữu tư nhân cổ điển. Trong chính trị – các khoản bảo trợ. Đã có lúc trong phút lóe sáng thiên tài, Charles Phurie đã láng máng biết đến chế độ này và đặt tên cho nó là chế độ bảo trợ xã hội.

Thực tế của Liên Xô đã buộ côcng dân các nước phương Tây phải coi trọng tự do và dân chủ. Cũng giống như biết quý nước ăn khi nước mỗi ngày một trở nên khan hiếm hơn.

Các nước phương Tây đã buộc phải – do có sự tác động của Liên Xô – có những cách tân. Tổ hợp các biện pháp xã hội, thực hiện các nguyên tắc chăm sóc sức khỏe và giáo dục không mất tiền.

Sự tác động của CNXH Xô viết tới vai trò của nhà nước, tới lĩnh vực hoạt động và các phương pháp hoạt động của nó cũng rõ nét không kém. Sau nhiều năm nhạo báng các kế hoạch 5 năm của Liên Xô, hết nước này đến nước khác ở phương Tây lần lượt lập ra các ủy ban về kế hoạch hóa.

CNXH đã tô đậm thêm, cho mọi nhược điểm và chỗ tồi tệ CNTB, làm cho chúng càng trở nên gay gắt hơn và vì vậy đã đặt ra một lưỡng đề khắc nghiệt: hoặc là phải đầu hàng CNXH, hoặc là phải tìm cho ra giải pháp cho các vấn đề ấy, những giải pháp vẫn giữ được mặt tích cực của CNXH khi đã phủ định chính thực chất của XHCN nhà nước.

CNXH Xô viết đã có đóng góp rất quan trọng vào việc tổng kết và vượt qua CNTB bằng phương án CNXH dân tộc.

Liên Xô đã là một trong những nhân tố góp phần đẩy nhanh bước quá độ CNTB tiến lên xã hội hậu công nghiệp. Bằng sự tác động trực tiếp và gián tiếp. Tích cực và tiêu cực. Bằng cách làm cho sự cần thiết phải có những giải pháp cấp thời trở nên gay gắt hơn. Bằng cách làm cho các đối án XHCN trở nên mất uy tín trước chủ nghĩa hậu công nghiệp.

Có thể lưu ý ba thành quả chủ yếu của Cách mạng Tháng Mười. Một là, nó đã giúp loài người phủ nhận phương án vượt qua CNTB bằng CNXH dân tộc. Hai là, trên con đường của Cách mạng Tháng Mười đã thử nghiệm và xác nhận thất bại của CNXH nhà nước. Ba là đã góp phần đẩy nhanh bước quá độ của các chế độ không phải cộng sản sang chế độ hậu công nghiệp và ghìm chậm lại nhiều thập niên bước quá độ đó của các nước XHCN.

(còn tiếp) 

Người dịch: Thạch Viên

Nguồn: TĐB 97 – 21