Bài học thứ năm: Thông tin đầy đủ cho công chúng
Giáo sư Pangestu nói: “Trừ khi bạn có được sự hợp tác của công chúng, các chính sách của bạn có thể không được tuân thủ và việc thực thi không thể đi xa hơn. Điều quan trọng là chỉ ra rằng các chính sách dựa trên bằng chứng khoa học”.
Trung Quốc đã bị chỉ trích vì chậm thừa nhận sự bùng phát của dịch. Nước này đã cho phép một cuộc họp chính trị lớn diễn ra ở Vũ Hán ngay cả khi mối lo ngại gia tăng. Chính quyền còn trừng phạt các bác sĩ đã cố gắng cảnh báo những người khác về dịch bệnh – điều này gây ra cơn giận dữ sau khi chính một bác sĩ cảnh báo điều đó đã chết vì virus này.
Trung Quốc được ca ngợi vì làm chậm sự lây lan của virus một cách hiệu quả, sau khi áp dụng lệnh phong tỏa quy mô lớn và nâng cao năng lực bệnh viện. Tuy nhiên, các nhà chỉ trích nói rằng các biện pháp cực đoan như vậy được thực hiện do Trung Quốc ban đầu đã phản ứng chậm.
Tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump thường mâu thuẫn với các quan chức y tế về mức độ nghiêm trọng của dịch và số lượng bộ dụng cụ xét nghiệm hiện có. Chính phủ cũng không thể cung cấp thông tin về số người đã được xét nghiệm, vì nhiều phòng xét nghiệm tư nhân không cung cấp dữ liệu cho CDC.
Giáo sư Ooi nói: “Phản ứng với dịch bệnh bao gồm việc minh bạch – điều đó ngăn mọi người hoảng loạn và tích trữ mọi thứ”.
Một số chính phủ đã sử dụng công nghệ để cập nhật thông tin chi tiết cho cư dân Hong Kong cung cấp bảng điều khiển trực tuyến về tất cả các trường hợp – bao gồm bản đồ hiển thị các tòa nhà nơi có các ca nhiễm. Hàn Quốc đưa ra cảnh báo di động cho mọi người biết nếu họ ở gần bệnh nhân.
Tại Singapore, chính phủ được ca ngợi vì truyền thông minh bạch về virus corona, bao gồm cả bài phát biểu của thủ tướng khuyến khích người dân ngừng việc lo sợ và tích trữ hàng hóa. Các biện pháp của nhà nước này đã được người dân ủng hộ rộng rãi – điều này là nhờ thực tế Singapore có một lịch sử lâu dài nhấn mạnh trách nhiệm tập thể đối với an ninh quốc gia. Truyền thông Singapore không có xu hướng thách thức tin tức từ nhà nước.
Bài học thứ sáu: Thái độ của từng cá nhân
Thật quá đơn giản để nói, như một số người từng nói, người châu Á có thể tuân thủ các mệnh lệnh của chính phủ hơn. Ở Hong Kong, niềm tin của công chúng vào chính phủ rất thấp – đã có nhiều tháng biểu tình chống chính phủ. Tại một trong những thành phố đông dân nhất thế giới, nhiều người đã tự nguyện cách ly xã hội – một số thậm chí tránh các cuộc tụ tập vào dịp Tết Nguyên đán, giống như việc người châu Âu bỏ qua các sự kiện Giáng sinh.
Giáo sư Pangestu tin rằng trong khi người Hong Kong không tin tưởng vào chính phủ, “họ rất tự hào về Hong Kong và coi dịch bệnh là mối đe dọa đối với bản sắc của lãnh thổ”.
Trong khi đó, Karin Hustler, một y tá ở Seattle, đồng thời là điều phối viên lĩnh vực khẩn cấp cho Tổ chức Bác sĩ không biên giới, đã dành một tháng ở Hong Kong để đào tạo về virus corona. Bà nhận thấy nhiều người có “ý thức trách nhiệm cá nhân” mạnh mẽ bởi họ nhớ dịch SARS hồi năm 2003 đã tấn công lãnh thổ này nặng nề như thế nào. Điều đó cũng được nhận thấy trong việc sử dụng khẩu trang phổ biến ở một số nước châu Á, bà Hustler nói nó được coi là một dấu hiệu của “sự tôn trọng đối với người khác”. Bà nhận thấy thỉnh thoảng mọi người sẽ tránh đi vào thang máy vì bà không đeo khẩu trang. Ở nhiều nước phương Tây, người ta đặc biệt được khuyên không nên đeo khẩu trang và nhiều người châu Á đã bị xúc phạm vì đeo khẩu trang.
Các chuyên gia ở châu Á cho rằng việc đeo khẩu trang kém hiệu quả hơn nhiều so với các biện pháp khác chẳng hạn như rửa tay. Có nhiều ý kiến khác nhau về việc đeo khẩu trang.
Benjamin Cowlling, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Hong Kong, lập luận: “Khẩu trang không phải là viên đạn ma thuật chống lại virus corona, nhưng nếu mọi người đeo khẩu trang, có lẽ nó có thể giúp ích, cùng với tất cả các biện pháp khác như rửa tay và cách ly xã hội, để giảm thiểu sự lây nhiễm. Bằng chứng hiện khá ít, chúng tôi cho chúng có tác dụng đó, bởi đó là sự bảo vệ mà chúng tôi dành cho các nhân viên y tế”.
Khi nói đến việc cách ly xã hội, bà Hustler nói: “Tôi cho rằng ở Mỹ, mọi người rất dân chủ – sẽ khó khăn hơn để chúng tôi hy sinh “sự tự do” của mình”.
Trước đây, bà đã nghiên cứu về dịch Ebola, lúc đó, mọi người cũng được yêu cầu rửa tay thường xuyên hơn và giữ khoảng cách, bà nói rằng thách thức lớn nhất “là khiến mọi người ý thức được sự cần thiết phải thay đổi cách sinh hoạt của họ”.
Tất cả điều này có đủ để ngăn chặn virus?
Các chuyên gia tin rằng các biện pháp tích cực hơn được áp dụng ở các nước phương Tây sẽ thành công trong việc làm chậm tốc độ lây nhiễm theo thời gian. Để hiểu được thách thức tiếp theo sau đó, họ cũng có thể học từ châu Á. Mặc dù đã kiềm chế được virus, nhưng Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore và Hong Kong hiện đang phải đối mặt với làn sóng lây nhiễm thứ hai, do sự trở về từ nước ngoài.
Sự bùng phát này có thể kéo dài bao lâu?
Giáo sư Ooi rất lạc quan vì số lượng nhiễm bệnh mới bắt đầu giảm trong vòng 2 đến 3 tuần sau khi lệnh phong tỏa được thực hiện ở tỉnh Hồ Bắc. Mặc dù lệnh phong tỏa của Trung Quốc là “quyết liệt”, ông tin các quốc gia có các biện pháp nhẹ nhàng hơn cũng có thể ngăn chặn sự bùng phát trong vài tuần. Ông nói: “Phong tỏa nên đóng vai trò là nguồn cảm hứng đối với các quốc gia khác ngay bây giờ – thật đau đớn nhưng nó có thể được thực hiện”.
Ngược lại, Giáo sư Cowlling lo lắng rằng nếu biện pháp phong tỏa kết thúc quá sớm, việc lây nhiễm cục bộ có thể bắt đầu lại. Ông nói: “Tôi không biết liệu cách ly xã hội có thể được duy trì trong khoảng thời gian nó cần được duy trì hay không. Chúng ta không thể thực sự thư giãn cho đến khi có vaccine – có thể mất khoảng 18 tháng, mọi người ở Hong Kong đã khá mệt mỏi sau hai tháng bị phong tỏa. Phong tỏa kéo dài đang gây tổn hại cho nền kinh tế, trong khi một dịch bệnh gây hại cho sức khỏe cộng đồng lại không có nhiều lựa chọn tốt hơn”.
Nguồn: TKNB – 24/03/2020.
CSCI INDOCHINA 